ثقلین

جواب بدی، بدی نیست….

دیدگاه قرآن در مورد اینكه چگونه جواب بدی ها را بدهیم

خداوند حکیم که خیر و صلاح بندگانش را بهتر از خود آنان می داند در باب مسائل اخلاقی دستوراتی داده است که در صورت غلبه بر هوای نفس و تهذیب، انجام آنها امکان پذیر خواهد بود.

در این صورت وعده های نیکو مخصوص کسانی است که به دستورات الهی ایمان آورند و به احکام او عمل کنند. یکی از این دستورات الهی اینست که در آیه 34 سورۀ فصّلت فرموده است: « هرگز خوبی با بدی یکسان نیست، بدی را با خوبی دفع کن تا دشمنان سرسخت همچون دوستان گرم و صمیمی شوند». آری خداوند دانا به والاترین انسانها یعنی نمایندگان خود در زمین که همان پیامبران عظیم الشأن هستند تأکید می کند تا جان دارید نیکی کنید و هرگز بدی را با بدی و زشتی را با زشتی پاسخ ندهید.

باز خداوند حکیم در آیه 134 سورۀ آل عمران بشارت می دهد به کسانی که در تنگ دستی و وسعتِ روزی، انفاق می کنند و خشم خود را فرو می برند و از بدی های مردم می گذرند و سپس می فرماید خداوند دوستدار چنین کسانی است. همچنین خداوند در آیه 22 سورۀ رعد می فرماید: « کسانی که به خاطر جلب رضایت خداوند (در سختی ها و مسائل دین و زندگی) صبر پیشه می کنند و نماز بپا می دارند و از آنچه به آنها عطا کردیم مخفیانه یا آشکارا انفاق می کنند و در عوضِ بدی های مردم خوبی و نیکی می کنند، اینها کسانی هستند که خانه و جایگاه خوشی و پایدار بهشت مخصوص آنهاست ». باز برای هشدار به بندگان در آیه 53 سورۀ الاسراء می فرماید: « ای پیامبر به بندگانم بگو سخنی بگویند که بهترین باشد چرا که شیطان به کمک سخنان بَد میان آنها فتنه و فساد می کند و همیشه شیطان دشمنی واضح و آشکار برای انسان بوده و هست ». آری! رعایت موارد بالا سخت است و باید برای رسیدن به بهشت عالی بها داد و کظم غیظ کرد. نه تنها باید بدی را تحمل کرد و خشم خود را فرو برد بلکه باید عفو و بخشش کرد و گرنه فرو بردن خشم اگر همراه با کینه درونی باشد چه فایده ای دارد؟ و کسانی که به مراتب بالاتر قُربِ الهی می رسند علاوه بر فرو بردن خشم و گذشت به کسی که بدی کرده نیکی هم می کنند. این مراحل سه گانه خودسازی و جلب رضایت خداوند است که به آسانی قابل حصول نیست پس ای عزیزان بیایید برای فتح قله های اخلاق قرآنی از همین الان کار را شروع کنیم هر چند که دشوار باشد در این مسیر باید به ریسمان محکم الهی چسبید و تارهای سُستِ شیطانی را رها کرد و از خداوند قادر مطلق مدد خواست.

در تاریخ اسلام بعد از هجرت پیامبر (ص) به مدینه روز به روز بر قدرت مسلمانان در مدینه افزوده شد ولی مسلمانان باقی مانده در مکه تحت فشار ظلم و ستم کافران قریش آزار می دیدند (شبیه آزار مسلمانان غزّه به دست یهودیان کافر). این مسلمانان طبق آیه 75 سوره نساء دعا می کردند خداوندا! ما را از این دیار که اهلش ستمگرند بیرون ببر و برای ما از سوی خود مولایی قرار بده و برای ما از سوی خود دیار و یاوری معین فرما. خداوند علیم دعای آنان را مستجاب کرد و در همین آیه به پیامبر (ص) هشدار داد که چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و کودکان مظلوم جنگ نمی کنید و . . . طبق این حکم الهی مسلمانان برای فتح آماده شدند و مکه را با قدرت و عظمت فتح کردند. با فتح مکه نه تنها دشمنان اسلام بلکه بسیاری از پرچمداران گمان می کردند پیامبر (ص) حمام خون راه خواهد انداخت و به ابوسفیان می گفتند امروز روز انتقام است، روز از بین رفتن احترام نفوس و اموال دشمن در روز ذلت و خواری قریش. ناگهان دیدند پیامبر (ص) فریاد زد: « اِذهَبوُا فَانتُمُ الطّلَقاء: بروید که همه آزادید ». و فرمود که امروز روز رحمت است امروز روز عزّت قریش است. اینکار پیامبر (ص) طوفانی در دل کفار و قریش بوجود آورد، وجدانشان را تحت فشار قرار داد، شرمنده شدند، در درون خود احساس حقارت و پستی کردند و با گذشت زمانی کوتاه فوج فوج مسلمان شدند و آئین اسلام را با جان و دل پذیرا شدند و در درون جامعه مکه در میان مؤمنان افرادی کاسه از آش داغ تر بودند که با مشرکان و کافران بحث و جدل می کردند به آنها می گفتند شما اهل جهنمید و عذاب در انتظار شماست و شما گمراهید و خود را اهل بهشت معرفی می کردند و گاهی در این گیر و دار در جواب جملات توهین آمیز مشرکان غضب می کردند و خشونت بخرج می دادند و از پیامبر (ص) اجازۀ جهاد مسلحانه می کردند ولی پیامبر (ص) می فرمود الان دوران جهاد به روش منطق صحیح و لطف و محبت است هنوز چنین دستوری به من داده نشده است. در این جریانات آیه نازل شد که ای پیامبر به بندگانم بگو بهترین سخنان را بگویید چرا که شیطان میان آنها فساد و فتنه می کند.

پس ای برادران و ای خواهران! برای رسیدن به قرب الهی چهار مرحله را باید پشت سر گذاشت اول: خودسازی، دوم: پاسخ بدی ها را با نیکی دادن، سوم: ایجاد محیط و بستری برای جلب رضای خداوند و چهارم: مبارزه با وسوسه های شیطانی و شیطان صفت ها که موانعی را بر سر این راهها ببار می آورند.

بار پروردگارا! توفیقمان ده که مراحل چهارگانه قرب الهی را به خوبی پشت سر گذاریم. (آمین)

www.tebyan