سرنوشت مستضعفين در برزخ
يکي از مسائل مهم در مورد عالم برزخ، آن است که نعمت‌ها يا نقمت‌هاي عالم برزخ، مخصوص مؤمنان محض يا کافران محض است و در آن عالم، از افرادي که از نظر ايمان، بين اين دو دسته واقع شوند و در کفر خود يا ضعف ايمان خود، مقصّر شناخته نمي‌شوند، صرف نظر مي‌گردد. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» مي‌فرمايند:
«لَا يُسْأَلُ فِي الْقَبْرِ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الْكُفْرَ مَحْضاً وَ الْآخَرُونَ يُلْهَوْنَ عَنْهُمْ »
بر اين اساس، مي‌توان گفت: در عالم قبر که همان برزخ است، کساني که بر اثر ايمان کامل و در پرتو نيکوکاري، به مقاماتي دست يافته‌اند، در «رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ» يا باغي از باغ‌هاي بهشتي به سر مي‌برند و کساني که بر اثر کفر و گناه، سقوط کرده‌اند، در «حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّيرَان»[2] يا گودالي از حفره‌هاي جهنّم مي‌مانند تا قيامت بر پا شود. امّا سايرين که بين کفر و ايمان بوده و پروندۀ آنان عاري از نيکوکاري يا بدکاري است و اگر هم عمل نيک يا بدي دارند، در انجام آن مؤثر نبوده‌اند و تقصيري ندارند، از بهشت برزخي محروم و از جهنّم برزخي در امان خواهند بود. اين افراد که مستضعفين نام دارند، از هنگام مرگ تا برپايي قيامت، حيات روحيِ ضعيفي دارند و نظير کرم‌هاي زيرِ زمين، حسّي نخواهند داشت. روح اين بندگان مستضعف، همچنان به بدن آنها تعلّق دارد، اما نه از رفاه خاصّي برخوردارند و نه از درد ناشي از کيفر الهي رنج مي‌برند.
جايگاه مستضعفين در قيامت
گرچه در آينده راجع به قيامت مطالبي بيان خواهد شد، امّا جا دارد جايگاه افراد مستضعف در قيامت، در همين جلسه بررسي شود. اشخاصي که به معناي واقعي مستضعف هستند، در قيامت در بهشت به سر نمي‌برند! آنان در جهنّم نيز جايگاه ابدي ندارند. پس در قيامت چه سرنوشتي دارند؟ از قرآن و روايات، چنين استفاده مي‌شود که مستضعفين در قيامت نيز حالتي نظير برزخ و در هر دو عالم، حالتي شبيه زندگي دنيوي دارند؛ يعني نه مانند اهل بهشت، لذّت مي‌برند و نه مثل جهنّميان کيفر مي‌بينند. زيرا بهشت مقام قرب الهي است و قرآن کريم، هنگام توصيف بهشت و نعمت‌هاي بهشتي، با عباراتي نظير «أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقين»و «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ» آن را جايگاه متّقين و مؤمنين بر مي‌شمرد. جهنّم نيز بر اساس تصريح قرآن کريم، جايگاه افراد «کافر، معاند، منافق، طغيانگر، مستکبر و مرتد» و به طور کلي ميعادگاه افراد لجوج، عنود و مقصّر است که با آگاهي، خود را به جهنّم انداخته‌اند.
امّا مستضعفين يا افراد بي‌تقصير، همان‌طور که در دنيا متنعّم و در رفاه بوده‌اند و همان‌گونه که عالم برزخ را بدون خوشي و نيز بدون سختي گذرانده‌اند، در قيامت هم از جايگاهي بدون مشکل برخوردارند که از آن راضي خواهند بود.
ريشه‌يابي سرنوشت مستضعفين در آخرت
سؤالي که در اين مبحث مطرح مي‌شود، اين است که چرا مستضعفين چنين سرنوشتي در آخرت دارند؟ چرا بهشت يا جهنّم شامل حال آنان نمي‌شود؟ در پاسخ بايد گفت: بنابر تصريح قرآن کريم، بهشت و جهنّم و نعمت‌ها و نقمت‌هاي آن دو، ساخته و پرداختۀ اعمال آدميان در دنيا است. به بيان ديگر، پروردگار عالم جهنّم ندارد و کردار زشت و ناپسند بندگان در دنيا، جهنّم را پديد مي‌آورد و براي افراد جهنّمي آماده مي‌کند تا در آن داخل شوند.
قرآن کريم در اين باره مي‌فرمايد: هنگامي که افراد جهنّمي به جهنّم مي‌افتند و سرنوشت شوم خود را مشاهده مي‌کنند، به آنان خطاب مي‌شود: «ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْديكُمْ»، يعني اين همان چيزي است که خودتان از پيش فرستاده‌ايد.
همچنين بهشت براي کسي است که خود آن را تهيه کرده باشد، همان‌گونه که در بهشت به بهشتيان خطاب مي‌شود:
«كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخالِيَةِ»
امّا افراد مستضعف که در دنيا بهشتي براي خود تهيه نکرده و نيز جهنّمي نساخته‌اند، در قيامت، نه مقامي خواهند داشت و نه به کيفر و عذاب الهي دچار مي شوند، زيرا بهشت و جهنّم، اثر اعمال انسان‌هاست و آنها در اثر استضعاف خود، عمل نيک يا بدي ندارند.
گفتاری خواندنی از حضرت آیت الله العظمی مظاهری https://www.fardanews.com
آخرین نظرات