ثقلین

«اسماعیل بن جابر» می گوید: امام صادق(ع) نامه ای به یارانش نگاشت و به آنها فرمان داد آن را مطالعه کرده و به عنوان برنامه زندگی به کار بندند. اصحاب، هر کدام نسخه ای از آن را در نمازخانه منزل خود گذاشته بودند و بعد از هر نماز می خواندند.

«اسماعیل بن مخلد سراج» هم تأکید کرده است که این نامه از سوی امام صادق(ع) به همه یارانش ابلاغ شد. متن این نامه چنین است:(1)

بسم اللّه الرحمن الرحیم
از خداوند سلامتی بخواهید و در پی آرامش و وقار و سکون قلب باشید. شرم و حیا پیشه کنید و از آنچه خوبانِ پیش از شما از آن دور ماندند، دوری کنید.

… مبادا زبان را به دروغ، تهمت، گناه و دشمنی آلوده کنید، زیرا نگهداشتن زبان از آنچه خدا نمی خواهد و شما را از آن بازداشته است، نزد پروردگار نیکوتر است و آلوده کردن آن به آنچه خدا از آن نهی کرده، برای شما هلاکت بار و باعث دشمنی خدا و کری و کوری و گنگی روز قیامت است و شما را تبدیل به کسانی می کند که خداوند درباره آنان فرموده است: «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَ یَرْجِعُونَ، کر و گنگ و کورند بنابراین به راه نمی آیند.» (سوره بقره، آیه 18)؛ و یا: «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ» «کر و گنگ و کورند و نمی فهمند.» (سوره بقره، آیه 171)؛ «وَلاَ یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ؛ به آن ها اجازه داده نمی شود که عذرخواهی کنند.» (سوره مرسلات، آیه 36).

مبادا کاری را انجام دهید که خداوند منع کرده است. خاموشی را پیشه خود سازید، جز در مواردی که نفعی اخروی و اجری الهی از ترک آن به شما می رسد. خدا را تقدیس، تسبیح و ستایش فراوان کنید، به درگاهش زاری نمایید و از خیری که در نزد اوست طلب نمایید، خیری که کسی را توان سنجش آن نیست و فهم به کنه آن نمی رسد.

با مشغول ساختن زبان به این موارد، آن را از اشتغال به محرمات الهی و گفته های باطل دور نگه دارید. گفته هایی که اگر گوینده آن بدون توبه و دوری از آن بمیرد، در آتش جهنم جاودان می شود. بسیار دعا کنید؛ زیرا بنده برای برآورده شدن حوایج خود از طرف خدا، وسیله ای بهتر از دعا، توجه، زاری و درخواست از درگاه او ندارد. به آنچه خدا تشویقتان کرده است رغبت کنید و دعوت او را بپذیرید تا رستگار شوید و از عذاب رهایی یابید. مبادا خود را شیفته چیزی کنید که خدا بر شما حرام کرده است؛ زیرا هرکس پرده حرمت الهی را بدرد، خدا میان او، بهشت و نعمت، لذت و کرامت آن که برای اهلش مهیاست، پرده ای ابدی می افکند.

چه بد می اندیشد کسی که به نافرمانی خدا و ارتکاب گناه فکر می کند و لذت چند روزه دنیا را، که ناپایدار و فانی است، بر جاودانگی در بهشت و لذت و کرامت آن ترجیح می دهد. وای بر چنین کسانی! چه تیره بخت و بدعاقبت و بدحال اند نزد پروردگار خود در روز رستاخیز. به خدا پناه ببرید که مبادا شما را در قیامت جزو این گروه قرار دهد و گرفتار عذابی سازد که آنان را به آن گرفتار ساخته است. ما و شما هیچ قدرت و نیرویی نداریم، مگر به لطف و عنایت خداوند.

ای نجات یافتگان! از خدا بپرهیزید! خدا نعمتی را که به شما داد کامل نمی کند، مگر این که شما هم مشکلاتی را که صالحان پیش از شما تحمل کرده اند تحمل کنید تا خود و اموالتان آزموده شوید. از دشمنان خدا بسیار آزار ببینید. با صبر آن را بر خود هموار کنید. آنان شما را خوار کنند و با شما دشمنی ورزند و بر شما ستم روادارند؛ شما این همه را برای رسیدن به رضای خدا و سرای آخرت تحمل کنید و خشم آتشین خود را در راه خدا فروخورید؛ حتی اگر شما را در عقیده ای درست، دروغ گو شمارند، دشمن دارند و با شما بر سر آن کینه ورزند. مصداق همه ی این موارد در کتاب خداست که جبرئیل بر پیغمبر(ص) فرود آورد و شما شنیده اید: «فَاصْبِرْ کَمَا صَبَرَ أُوْلُوا الْعَزْمِ مِنْ الرُّسُلِ وَلاَ تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ، صبر کن همان طور که پیامبران اولوالعزم صبر کردند و درباره ی آنها شتاب مکن» (سوره احقاف، آیه 3)، و نیز: «وَلَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلَی مَا کُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّی أَتَاهُمْ نَصْرُنَا وَلاَ مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِ اللّه ِ وَلَقَدْ جَاءَکَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِینَ، پیش از تو را نیز دروغ گو شمردند و آنان بر آن تکذیب و آزار صبر کردند.» (سوره انعام، آیه 34). پیغمبر خدا و رسولان پیش از وی تکذیب شدند و آزار دیدند.

… در این موضوع تدبر کنید و آن را بفهمید و ندانسته نگیرید؛ زیرا هرکس این مطلب و سایر واجبات الهی را که خدا در قرآن بدان امر یا نهی کرده نادیده بگیرد، دین خدا را از دست داده، دل به نافرمانی خدا نهاده و باعث خشم او شده است و خداوند او را از صورت در دوزخ سرنگون می سازد.

… ای گروهی که به رحمت و رستگاری رسیده اید! خداوند نعمت را بر شما کامل کرده است. بدانید که خداوند به کسی اجازه نداده است حکم دین را به هوس و سلیقه یا نظر و قیاس دریافت کند. خدا قرآن را نازل و همه چیز را در آن بیان کرده است. برای قرآن و آموختن آن نیز کسانی را اهلیت داده است و روا نیست آنان که خدا علم قرآن را به آنها سپرده، به دلخواه و رأی و قیاس، معنای آن را تفسیر کنند؛ چون خدا آنان را با این علم، بی نیاز و ارجمند نموده است. آنان همان اهل ذکرند که خدا به بندگان خود دستور داده از آنها پرسش کنند و هرکس که خود خواست، به راه راست هدایت کرده و از علم قرآن، به اجازه ی خدا و به اندازه ای که به خدا و به راه حق راه یابد، به او بدهند. آن ها کسانی اند که هیچ کس از دانشی که خدا آنها را با آن گرامی داشته و به آنها سپرده روگردان نمی شود؛ مگر این که در علم خدا و اصل آفرینش و عالم روح بدبخت شناخته شده باشد. این گروه نیز آنان اند که از اهل ذکر و کسانی که علم قرآن بدانها داده شده و سؤال از آنها واجب است رومی گردانند و به دلخواه و سلیقه و رأی و قیاس خود عمل می کنند؛ تا آن جا که شیطان در آنها نفوذ می کند؛ زیرا اهل ایمانِ دارای علمِ قرآن را کافر، و منکران آن را مؤمن می شناسند و بسیاری حلال های الهی را حرام و حرام های الهی را حلال می سازند.

این تمامی ثمره هوای نفس آنان است و با این که رسول خدا، پیش از مرگش به آنها سفارش کرده بود، گفتند: «پس از این که خدای عزوجل رسول خود را از ما گرفت و بعد از سفارشی که او به ما کرده و دستوری که به ما داده، برای ما رواست به آن چه رأی مردم بر آن قرار گرفته، عمل کنیم؛ گرچه خواست مردم، مخالف نظر خدا و رسولش باشد». هیچ کس بر خدا دلیرتر و گمراهی اش آشکارتر از افرادی نیست که این روش را در پیش گرفته و پنداشته اند که چنین چیزی بر آنان رواست. به خدا قسم، حق خداوند بر خلقش آن است که در زندگی و پس از مرگ محمد(ص) از او فرمان برند. آیا این دشمنان خدا می توانند بگویند یکی از کسانی که با محمد(ص) اسلام آورد، به قول و رأی و قیاس خود عمل می کرد؟ اگر بگوید آری، به خدا دروغ بسته و به پرتگاه دور گمراهی افتاده اند و اگر نه بگویند و بپذیرند که بر هیچ مسلمانی جایز نیست به رأی و دلخواه و قیاس خود کار کند، علیه خود اعتراف کرده و دلیل را پذیرفته اند و از کسانی اند که اعتقاد دارند پس از مرگِ رسول خدا هم باید از خدا اطاعت کرد و فرمان برد. خداوند هم که گفتارش حق است می فرماید: «وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِیْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَیآ أَعْقَبِکُمْ وَمَن یَنقَلِبْ عَلَی عَقِبَیْهِ فَلَن یَضُرَّ اللَّهَ شَیْءًا وَسَیَجْزِی اللَّهُ الشَّکِرِینَ؛ نیست محمد مگر رسولی که بسی رسولان پیش از او بودند و رفتند. آیا اگر او مُرد یا کشته شد، شما به دوران جاهلیت برمی گردید و مرتجع می شوید؟ هرکه بر خود بچرخد (و از دین برگردد) هرگز به خدا زیانی نرساند و خدا به زودی شاکران را پاداش دهد.» (سوره آل عمران، آیه 144).

این برای آن است که بدانید باید در زندگی و پس از مرگ محمد(ص) از خدا اطاعت شود و فرمانش پیروی گردد؛ همان گونه برهیچ کس روانیست درزندگی محمد(ص) به دلخواه و رأی و قیاس خود که مخالف امر و فرمان محمد(ص) است عمل کند. بر کسی نیز روا نیست بعد از محمد(ص) به دلخواه و رأی و قیاس و سنجش خود عمل نماید.

… بسیار به درگاه خدا دعا کنید! زیرا خداوند بندگان مؤمنی را که به درگاهش دعا می کنند دوست دارد و به آنان وعده اجابت داده است و دعای مؤمنان را در روز قیامت جزو عمل آنان محسوب می کند که به نعمت بهشت آنان بیفزاید. در هر ساعتی از شب و روز و تاحدی که می توانید خدا را یاد کنید؛ زیرا خدا فرمان داده است او را یاد کنند و او هم به یاد مؤمنانی است که در یاد او هستند. و بدانید که خدا هرکدام از بندگان مؤمنش را که او را یاد کنند، به خیر یاد می کند.

در عبادتش بکوشید! زیرا هر چیزی از طرف خدا به کوشش در طاعت او و دوری کردن از آنچه در ظاهر و باطن قرآن حرام کرده است، فراهم می آید. خدای تبارک و تعالی فرمود: «وَذَرُوا ظَاهِرَ الاْءِثْمِ وَبَاطِنَهُ؛ از گناه ظاهر و گناه باطن دوری جویید». (سوره انعام، آیه 120).

بدانید هرچه خدا به دوری از آن دستور داده، آن را حرام کرده است. از آثار و دستورهای رسول خدا و روش او پیروی و بدان عمل کنید و از خواسته های نفسانی و آرای شخصی خود پیروی ننمایید که نتیجه ی آن گمراهی است. بی شک، گمراه ترین مردم در نزد خدا، کسی است که پیرو خواسته های نفسانی و رأی خود باشد، نه هدایت خدا. تا می توانید به خود نیکی کنید؛ زیرا هر کار خوبی که انجام می دهید خوبی به خود شماست و اگر هم بد کنید به خود کرده اید. با دیگران مدارا کنید و آنها را بر گردن خود سوار نکنید، تا با این روش خدا را هم اطاعت کرده باشید.

ادامه »

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ألا كُلُّكُمْ راعٍ و كُلُّكُم مَسؤولٌ عن رَعِيَّتِهِ ،

فالأمِيرُ الذي على الناسِ راعٍ و هُو مَسؤولٌ عن رَعِيَّتِهِ ،

و الرَّجُلُ راعٍ على أهلِ بَيتِهِ و هُو مَسؤولٌ عَنهُم ،

و المَرأةُ راعِيَةٌ على بَيتِ بَعلِها و وُلْدِهِ و هِي مَسؤولَةٌ عَنهُم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بدانيد كه همه شما سرپرست هستيد و همه شما درباره زير دستانتان بازخواست مى شويد .

آن اميرى كه بر مردم فرمان مى راند سرپرست است و نسبت به رعيّتش بازخواست مى شود ،

مرد ، سرپرست خانواده خويش است و درباره آنها بايد پاسخگو باشد

و زن ، سرپرست خانه و فرزندان شوهر خود است و درباره آنها بايد پاسخ دهد.

استاد مطهری در مورد این حدیث می فرمایند: تعبيري از اين بالاتر نمي توان كرد، يعني ايجاد نوعي تعهد و مسؤوليت مشترك ميان افراد مسلمان براي حفظ و نگهداري جامعه اسلامي بر مبناي تعليمات اسلامي.

چنين وظيفه سنگيني اولاً آگاهي و اطلاع زياد مي‎خواهد، يعني هر فرد يا اجتماع ناآگاهي نمي تواند اين وظيفه را به خوبي انجام دهد، و ثانياً قدرت و امكان مي‎طلبد.

انجام دادن چنين مسؤوليت بزرگ و چنين تكليف بسيار بزرگي احتياج به قدرت و نيرو دارد، و ما قدرت و نيروي لازم را براي اين موضوع كسب نكرده ايم. نيرو را بالقوه داريم ولي اين نيرو را جمع نمي‎كنيم.
مجموعه آثار شهيد مطهري ج 17ـ حماسه حسيني صفحه282.

نیمه شب بود و ابرهای سیاه روی ماه را پوشانده بودند. موجهای بلند با صدای وهم انگیز خود در دل دریای ظلمانی پیچ و تاب می خوردند. کشتی بزرگ بی محابا دل امواج را می شکافت و راه خود را باز می کرد. در قسمت جلوی کشتی مردی سبزپوش ایستاده بود که چراغی در دست داشت. چراغ را بالای سرش گرفته بود و روبرو را نگاه می کرد. پرتوهای درخشنده چراغ، تا دور دستهای نگاه مرد را روشن ساخته بود. در این هنگام جزیره ای بسیار کوچک پدیدار شد.ناخدای سبزپوش کشتی را به سمت ساحل جزیره هدایت کرد. پسرک مفلوجی که در ساحل بود با دیدن کشتی و سرنشین سبزپوش و چراغ به دست آن ذوق زده شد. می خواست حرکت کند اما نتوانست. خودش را روی زمین کشید. با ست شنهای ساحل را چنگ می زد اما تلاشش بی نتیجه بود. مرد سبزپوش پیاده شد. دست پسرک را گرفت و او را از روی زمین بلند کرد. هر دو به سمت کشتی رفتند و سوار شدند. پسرک روی عرشه ایستاد و ناگهان با شگفتی به پاهای خود خیره شد.

حرم اباعبدالله شلوغ بود. سید عبدالحسین کلیددار حرم در میان زوار حرکت می کرد و نگاهش جمعیت را دور می زد. ناگاه چشمش به عربی بیابانی افتاد که کنار ضریح ایستاده بود و پاهای برهنه، کثیف و خونین خود را به ضریح می زد و عرض حال می کرد. سید نزدیک رفت. کنار عرب ایستاد و با عصبانیت گفت:

- چکار می کنی مرد؟ چرا پای خون آلود و نجس خود را به ضریح مبارک می زنی؟

عرب نگاهی به سید انداخت و بدون آنکه چیزی بگوید دوباره به کار خود ادامه داد. سید که از کوره در رفته بود و فریادزنان خدام حرم را صدا کرد. خدام که آمدند به عرب اشاره کرد و گفت:

- این بنده خدا را از حرم بیرون ببرید.

خدام بازوهای مرد را گرفته و او را از ضریح دور کردند. عرب بیابانی نگاهی به ضریح انداخت و نگاهی به سید. ناله کنان گفت:

- یا حسین من گمان می کردم اینجا خانه توست اما معلوم شد خانه دیگری است.

آن شب سید پس از قفل کردن دربهای حرم به خانه رفت و چون خوابید در خواب دید در صحن مقدس است و امام حسین(ع) روی منبر هستند. در اطراف آن حضرت، ارواح مؤمنان حضور داشتند. در این هنگام امام فرمود:

- از خادمان خود شکایت دارم. سید نزدیک رفت و گفت:

- یا جدا مگر چه خلاف ادبی از ما صادر شده است؟

- امشب عزیزترین مهمان مرا از حرم بیرون کردی. من از تو راضی نیستم و خدا هم از تو راضی نیست مگر اینکه آن عرب بیابانی را راضی کنی.

- یا جدا او را نمی شناسم و نمی دانم الآن کجاست.

- او اکنون در محله حسن پاشا نزدیک خیمه گاه خوابیده است او به حرم ما خواهد آمد. او را با ما کاری بود که انجام دادیم. و آن شفای فرزند مفلوج اوست. فردا نزدیکانش برای بردن پسر شفا یافته می آیند به استقبالشان بشتاب.

سید سراسیمه از خواب پرید. خود را به خیمه گاه رساند. عرب آنجا بود. سید دستش را بوسید و او را با احترام به خانه خود برد و پذیرایی کرد. روز بعد همراه با سی نفر از خدام به استقبال قبیله مرد عرب شتافت. آنان شادی کنان نزدیک می شدند. عرب بیابانی پسر مفلوجش را دید که شفا یافته بود و شادمانه به سمتش می دوید.

کشتی در ادامه مسیر به جزیره دیگری رسید. کودکی چهار ساله و گوژپشت در ساحل روی تخته سنگی نشسته بود و با چشمان اندوهگین خود به دریا نگاه می کرد. با دیدن کشتی و ناخدای سبزپوش از جا بلند شد. برآمدگی زیادی در پشت و جلوی سینه اش دیده می شد. مرد سبزپوش پیاده شد و کودک گوژپشت را با خود به کشتی برد. وقتی پسرک روی عرشه ایستاد با تعجب نگاهی به بدنش انداخت. به پشت و سینه اش دست کشید. اثری از برآمدگی نبود.

شب عاشورا بود. مردم در حسینیه بزرگ شهر قندهار مشغول عزاداری بودند. عالمتاب و شوهرش از خانه بیرون آمدند و به سمت حسینیه رفتند. زن، کودک چهارساله اش را در آغوش گرفته بود. پسرک گوژپشت به سختی نفس می کشید. پدر و مادر هر دو ناراحت بودند. از وقتی پسرشان با این وضعیت بدنی به دنیا آمده بود خواب و خوراک از آنها گرفته شده بود. زن و مرد به خیل عزاداران پیوستند. روضه و عزاداری که تمام شد. زن و مرد به سمت منبر رفتند و گردن پسرک را با پارچه ای به منبر بستند. زن زانو زد و دستانش را به پله اول منبر گرفت.

- یا حسین از خدا بخواه که این بچه را یا شفا دهد یا مرگ.

ساعتی بعد کسانی که در حسینیه بودند با شنیدن صدای غرش گونه ناله کودک به سمت منبر دویدند. لرزش تمام بدن کودک را فرا گرفته بود. بلند می شد و می افتاد و نعره می زد. پدر بچه عصبانی شده بود در این وقت پیرزنی به زن نزدیک شد و در گوشش گفت:

- عالمتاب بچه رو ببر خونه پدرش عصبانیه. اونجا بمیره بهتره.

ادامه »

براستی چرا برخي نسبت به اشخاص، محبت دارند و با آنها مأنوس مي‌شوند، اما براي كسب محبت به خداوند نمي‌كوشند و در صدد انس يافتن به او برنمي‌آيند؟ نشانة آنكه عده‌اي انسي با خداوند ندارند، اين است كه با بي‌ميلي چند دقيقه از وقتشان را صرف خواندن نماز مي‌كنند؛ نماز و گفت‌وگوي با خدا را بار سنگيني بر دوششان مي‌دانند و مي‌خواهند هرچه زودتر آن را از دوششان بردارند. خداوند در اشاره به كراهت و سنگيني انجام نماز براي افرادي با ايماني ضعيف‌ و سست‌عنصر مي‌فرمايد: وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاّ عَلَى الْخَاشِعِين(1)؛ «و به شكيبايي و نماز [از خداوند] ياري خواهيد و اين [كار] هرآينه گران و دشوار است، مگر بر فروتنان خداترس».

حتي برخي كه اهل شركت در نماز جماعت هستند، سراغ امام جماعتي مي‌روند كه نماز را سريع بخواند؛ در نماز به انجام واجبات بسنده مي‌كنند و سريع آن را به اتمام مي‌رسانند تا به ساير كارهايشان بپردازند. ما وقتي به خود و آنچه در پيرامونمان هست مي‌نگريم، درمي‌يابيم افزون بر آنكه در درون ما جاذبه‌اي به عبادت و انس يافتن با خدا وجود ندارد، موانع فراواني نيز سر راه توجه ما به او وجود دارند و انواع اشتغالات و سرگرمي‌ها ما را از عبادت و انس با او بازمي‌دارند؛ براي نمونه، وقتي در خانه به سر مي‌بريم، فوراً سراغ تلويزيون مي‌رويم و به مشاهدة فيلم‌ها و برنامه‌هاي سرگرم‌كننده‌اي كه از كانال‌هاي گوناگون آن پخش مي‌شود مي ‌پردازيم و سرگرم شدن به آن برنامه‌ها، توفيق خواندن دو ركعت نماز با حضور قلب و حتي خواندن يك صفحه قرآن و تدبر در آن را از ما مي‌گيرد. حتي گاهي براي اين اشتغالات رهزن و بازدارنده از انس يافتن به عبادت و خدا، توجيه شرعي نيز مي‌تراشيم!

چه كنيم تا به اولياي خدا كه لحظه‌اي از ياد خدا و انس با او غافل نمي‌شوند، اندك شباهتي پيدا كنيم و اگر نمي‌توانيم همة فرصت‌هايمان را صرف انس با خداوند كنيم و دلمان را يك‌پارچه غرق محبت او سازيم، دست‌كم اندكي از لذت محبت وي را بچشيم و در شبانه‌روز چند دقيقه با او انس پيدا كنيم؟ در يكي از جلسات گذشته اين سؤال مطرح شد و در پاسخ آن گفته شد كه انسان هرچه بيشتر دربارة خوبي‌هاي ديگران و ازجمله نعمت‌ها و خوبي‌هايي كه خداوند در حقش روا داشته است بينديشد، بيشتر محبت ديگران و محبت خداوند به دلش راه مي‌يابد. ازاين‌رو، در حديث قدسي آمده است كه خداوند به حضرت داوود(عليه السلام) فرمود:

أحِبَّني وَحَبِّبْني إلَي خَلْقي قَالَ: يا رَبِّ، نَعَمْ أنَا اُحِبُّكَ فَكَيفَ أحَبِّبُكَ إلي خَلْقكَ؟ قَالَ: أُ ذْكُرْ أيَادِيَّ عِنْدَهُم فَإِنَّكَ إذَا ذَكَرْتَ ذلكَ لَهمْ أحَبُّونِي؛(2) «مرا دوست بدار و نزد خلقم محبوب گردان. حضرت داوود فرمود: پروردگارا، آري من تو را دوست دارم، اما چگونه تو را محبوب خلق گردانم؟‌ خداوند فرمود: نعمت‌هايم را براي آنان ذكر كن كه اگر تو نعمت‌هايم را براي آنان ذكر كني، مرا دوست خواهند داشت».

انسان فطرتاً كسي را كه به او خدمت و خوبي كند، دوست مي‌دارد. درنتيجه هرچه بيشتر به نعمت‌هاي خداوند توجه يابد و به ارزش آنها واقف شود، محبتش به خداوند بيشتر مي‌گردد.‌ در مقابل هرچه از توجه او به نعمت‌هاي خدا كاسته شود و به اهميت آن نعمت‌ها واقف نگردد، به همان اندازه از محبتش به خداوند كم مي‌شود. گرچه زمينه و ظرفيت صفات و حالات عاطفي در افراد متفاوت است،‌ نمي‌توان انسان سالمي را يافت كه قدردان خدمت ديگران نباشد. نعمت‌هايي كه خداوند در اختيار هركس قرار داده است، ميل به بي‌نهايت دارد؛ چه رسد به نعمت‌هايي كه به همة انسان‌ها عنايت فرموده است. با اين وصف اگر انسان دربارة نعمت‌هاي بي‌شماري كه خداوند به او عنايت كرده بينديشد، آيا بر محبتش به او افزوده نمي‌شود؟ البته پرواضح است كه نعمت‌هاي خدا منحصر به نعمت‌هاي مادي و ظاهري نيست و شامل نعمت‌هاي معنوي نيز مي‌شود كه اهميت و ارزششان به‌مراتب از نعمت‌هاي مادي و محسوس بيشتر است؛ نظير نعمت تأخير كيفر اعمال، دادن فرصت جبران كوتاهي‌ها، برداشتن كيفر اعمال با توبه و نيز وسايلي كه خداوند براي جذب انسان‌ها به‌سويِ خويش در اختيار آنها نهاده است؛ همچنين تدبيرهايي كه خداوند براي دور ساختن شيطان از انسان‌ها و رهايي آنها از عوامل فساد و سوق دادنشان به سمت نور هدايت در نظر گرفته است.

نكته‌: اينكه انسان با صرف وقت و انديشيدن دربارة نعمت‌هاي خدا، با استفاده از ديگران و در حد استعداد و ظرفيت فكري‌اش، به بخشي از نعمت‌هاي خدا پي مي‌برد و درنتيجه حالت محبت به او در دلش پديد مي‌آيد،‌ اما وقتي كه مشغول كسب و كار و امور زندگي مي‌شود، نعمت‌هاي خدا را فراموش مي‌كند و درنتيجه محبت به او را نيز از كف مي‌دهد. اين ازآن‌روست كه تنها معرفت و توجه به نعمت‌هاي خداوند در پيدايشو استقرار محبت به او كافي نيست. در محبت‌هاي عادي نيز چنين است. وقتي انسان پي‌ مي‌برد كه كسي داراي صفت نيكويي است يا به او خوبي كرده است، او را دوست مي‌دارد؛ اما پس از مدتي اين محبت و دوستي فراموش مي‌شود.

دوست داشتن، احساسي گذرا نيست، بلكه حالت عاطفي ثابتي است و با خوش ‌آمدن كه مقطعي و گذراست، تفاوت دارد. وقتي انسان كسي را دوست داشت، در برابرش اظهار كوچكي مي‌كند و اگر مدتي او را نبيند، دل‌تنگ مي‌شود. براي پيدايش چنين محبتي، افزون بر معرفت و توجه به نعمت‌هاي خدا، بايد آن توجه، استمرار نيز داشته باشد. اگر انسان پي‌درپي توجهش را به نعمت‌هايي كه منشأ محبت به خداوند هستند معطوف سازد، محبت او در دلش پايدار و ثابت مي‌ماند. اما اگر پس از توجه به نعمت‌هاي خداوند، از آنها غافل شد، تنها حالت گذرايي از دوستي خدا در او پديد آمده، از محبت ثابت به خداوند و آثار ماندگار آن بهره‌اي ندارد. پس براي حصول محبت به خداوند، بايد افزون بر دانستن نعمت‌هاي او، توجه مستمر به آن نعمت‌ها را نيز به وجود آورد و همواره به ياد خدا و نعمت‌هاي او بود. شايد بشود اين مطلب را از سخن خداوند در قرآن كريم نيز استفاده كرد؛ آنجا كه فرموده است: فَإِذَا قَضَيْتُمْ مَنَاسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءَكُمْ أوْ أشَدَّ ذِكْرًا؛(3) «و چون مناسك حج را گزارديد، خداي را ياد كنيد؛ آن‌گونه كه پدرانتان را ياد مي‌‌كنيد، يا بيش از آن».

عرب‌هاي جاهلي پس از انجام حج، چند روزي در «منا» مي‌ماندند و با خواندن نثر و شعر به پدرانشان افتخار مي‌كردند. خداوند در برابر اين سنّت جاهلي به مسلمانان دستور مي‌دهد كه بعد از فراغت از حج به ذكر او مشغول شوند. از آية شريفه برمي‌آيد چنان‌كه انسان در قبال حقي كه پدر بر او دارد بدو محبت مي‌ورزد و همواره به ياداوست، بايد به‌دليل نعمت‌هاي الهي و ازجمله نعمت هدايت كه خداوند بدو ارزاني داشته و نيز به سبب حقي كه خداوند بر او دارد و از هر حقي بالاتر و برتر است، محبتش به او شديدتر باشد.

اگر انسان بخواهد به خداوند محبت داشته باشد و اين محبت بر محبت به غير او غلبه يابد، بايد پيوسته به ياد خدا و نعمت‌هايش باشد و فكر و ذهن خود را بر ياد خداوند و توجه به او متمركز گرداند. در غير اين صورت، به‌مرور، محبت به غيرخدا بر محبت به خداوند غلبه مي‌يابد و آن‌چنان محبت به خدا كم‌رنگ و بي‌فروغ مي‌شود و هواهاي نفساني بر انسان غلبه مي‌يابند و گرايش به شيطان جاي‌گزين محبت به خدا مي‌شود كه انسان از ياد او لذت نمي‌برد؛ نماز و عبادت برايش جاذبه‌اي ندارد، و علاقه‌اي به زيارت بارگاه رسول خدامَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ…؛(4) «خدا براي هيچ مردي دو دل در درون او ننهاده است…» تا با يكي خداوند را محبوب و معبود خود قرار دهد و با ديگري معبود و محبوب ديگري را برگزيند.

روان‌شناسان گفته‌اند انسان در آنِ واحد مي‌تواند به چند چيز توجه كند و برخي از آنان گفته‌اند در آنِ واحد توجه انسان مي‌تواند به هشت چيز معطوف شود. طبيعي است كه با افزايش متعلق توجه انسان، از شدت و كيفيت توجه به هريك از متعلقات كاسته مي‌شود و در مقابل، هرچه متعلق توجه كمتر باشد، توجه انسان تشديد مي‌گردد و اگر همة توجه او بر يك چيز متمركز شود، داراي شدت بيشتر و اثر و نتيجة مضاعف خواهد بود. حال اگر انسان پس از معرفت نعمت‌هاي خدا و استمرار در توجه به آن نعمت‌ها، تمركز بر توجه به خدا و نعمت‌‌هايش را به آن معرفت ضميمه كند و بكوشد به غير او توجه نداشته باشد، براي نمونه در نماز حضور قلب داشته باشد و توجهش بر عبادت خداوند متمركز شود و با كوشش از پراكنده‌نگري و مرور هوس‌ها و خواسته‌هاي غيرالهي در ذهنش خودداري كند، آن توجه، اثر فراواني در جذب او به خداوند و ايجاد محبت خالص به آن معبود بي‌همتا دارد.

پی نوشت:

1. . بقره (2)، 45.

2.. محمدباقر مجلسي، بحار الانوار ، ج14، باب 3، ص38، ح16.

3. بقره (2)، 200.

4. احزاب (33)، 4.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مصباح یزدی

طبق نقل مورخان و محدثان مشهور، ولادت امام علی علیه السلام در سیزدهم رجب سی سال بعد از عام الفیل در درون خانه کعبه روی داده و جریان آن از این قرار است که:

«یزید بن قعنب گوید: من و عباس بن عبدالمطلب و گروهی از خاندان عبدالعزی در برابر خانه خدا نشسته بودیم که ناگهان دیدیم فاطمه بنت اسد، مادر امیرمؤمنان (ع) که به آن حضرت حامله بود و نُه ماه از مدت حملش می گذشت و دچار درد زایمان شده بود وارد شد و به درگاه خداوند عرض کرد: پروردگارا! من به تو و پیامبران و کتاب هایی که از جانب تو فرستاده شده اند ایمان دارم و سخن جدم ابراهیم خلیل را تصدیق می کنم و باور دارم که او این خانه والا را بنا کرده و به حق این فرزندی که در شکم دارم سوگند می دهم که وضع حمل مرا آسان کنی.

یزید بن قعنب می گوید: در این هنگام دیدم دیوار پشت کعبه شکافت و فاطمه وارد کعبه شد و از چشمان ما ناپدید گشت و دیوار به هم چسبید. برخاستیم که قفل در خانه کعبه را باز کنیم، قفل باز نشد، دانستیم که این رویداد به فرمان خدا رخ داده است.

پس از چهار روز که گذشت فاطمه از خانه کعبه بیرون آمد و نوزادش امیرمؤمنان (ع) را روی دست داشت و گفت: من بر زنان گذشته تاریخ برتری یافته ام زیرا آسیه دختر مزاحم، خدا را به صورت پنهانی در جایی عبادت می کرد که عبادت خدا در آنجا جز از روی ناچاری سزاوار نبود، و مریم دختر عمران آن شاخه خشکیده خرما را با دستش تکان داد تا آنکه خرمایی تازه از آن فرو ریخت و خورد. ولی من وارد خانه خدا شدم و از میوه ها و نعمتهای بهشتی خوردم و وقتی خواستم خارج شوم هاتفی به من گفت: فاطمه! او را علی نام بگذار، چرا که او بلند مرتبه است و خداوند علی اعلی می گوید نام او را از نام خودم مشتق ساختم.

او را به آداب و اخلاق خودم تربیت کردم و از علوم پیچیده خود آگاهش نمودم او کسی است که بت ها را در خانه من می شکند و بر بام خانه ام اذان می گوید و مرا به مجد و بزرگواری یاد می کند. خوشا به حال کسی که او را دوست بدارد و از او فرمان برد و وای بر کسی که او را دشمن بدارد و فرمانش نبرد.[1]

این رویداد با اندکی تفاوت در منابع بسیاری ذکر شده است و از شگفتی های این واقعه مهم تاریخی این است که فاطمه بنت اسد نه از در خانه بلکه با شکافته شدن دیوار آن وارد کعبه گردید تا این رویداد عجیب دلیل و برهانی روشن تر بر معجزه باشد و آیندگان نتوانند آن را پدیده ای تصادفی و اتفاقی قلمداد کنند و جالب این است که پس از گذشت قرن ها از آن رویداد مهم و تجدید ساختمان کعبه و تعمیر آن و پر کردن جای شکاف با نقره، هنوز هم اثر شکاف بر دیوار خانه، خود را نمایان می سازد.[2]

ولادت امام علی (ع) در کتب اهل سنت
1. حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاکم نیشابوری، که همه بزرگان اهل سنت او را مورد اعتماد و استناد دانسته اند در کتاب بسیار معروفش، «مستدرک صحیحین» می گوید: روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ کرّم الله وجهه، را در خانه کعبه به دنیا آورده است.[3]

2. شاه ولی الله احمد بن عبدالرحیم دهلوی، محدث متعصب اهل سنت، در کتاب «ازاله الخفا» می نویسد: «بی گمان روایات متواتر است در اینکه فاطمه بنت اسد، امیرالمومنین علی بن ابی طالب را در درون کعبه به دنیا آورد، بدون تردید او در روز جمعه سیزدهم رجب، سی سال بعد از عام الفیل، در خانه کعبه به دنیا آمده است، و هرگز پیش از او یا بعد از او کسی در خانه کعبه زاده نشده است.[4]

3. شهاب الدین ابوالثنا، سید محمود آلوسی، صاحب تفسیر آلوسی، در شرح بر قصیده عینیه عبدالباقی افندی عمری می نویسد: ولادت امیرمؤمنان کرم الله وجهه در درون کعبه، در سراسر دنیا مشهور است و در کتابهای هر دو فرقه شیعه و سنی روایت شده است و هرگز در مورد غیر ایشان چنین فضیلتی ثابت نشده است.[5]

4. نورالدین علی بن محمد بن صباغ مکی، از دانشمندان معروف اهل سنت، مشهور به ابن صباغ مالکی در کتاب «الفصول المهمّه» با سلسله سند از ابن مغازلی، از امام سجاد (ع) درباره ولادت امام علی (ع) در درون خانه کعبه نقل کرده است که: پیش از او کسی در بیت الله الحرام متولد نشد و این برتری ویژه اوست از سوی خداوند برای ابراز کرامت و شرافت و شکوهمندی او.[6]

منابعی از اهل سنت که به طور صریح به شکافته شدن دیوار کعبه اشاره کرده اند:
1.محمد شریف خان شیروانی در کتاب «چوتهی کتاب» به ولادت امام علی (ع) در درون کعبه و شکافته شدن دیوار کعبه و شنیده شدن صدای هاتف غیبی تصریح کرده است.[7]

2.مولوی حافظ حکیم ظهیر احمد سهسوانی در کتاب «ظهیر البشر» در احوال و فضائل ائمه می نویسد:

«چون خداوند اراده نمود که شرفی بر شرفهای کعبه بیفزاید، دیوار کعبه را بشکافت و فاطمه بنت اسد را به درون کعبه فرا خواند و فاطمه فرزندش علی را در درون کعبه به دنیا آورد.[8]

3.علامه حسن بن امان الله مولوی عظیم آبادی هندی، درکتاب تجهیز الجیش، جریان ولادت امام علی (ع) را طبق روایت «بشائر المصطفی» از یزید بن قعنب نقل کرده است.[9]

ادامه »