راه های به دست آوردن معرفت:
معرفت امام زمان(ع) نیز چون برخی دیگر از معرفت ها از دو طریق حاصل می شود:
الف)معرفت اکتسابی:
یکی ازراه های پی بردن به مراتب و مقامات بلند امامان معصوم شیعه به طور کلی و امام عصر(ع) به طور خاص، مطالعه و تأمّل در کتاب ها و مقاله هایی است که دراین زمینه نگاشته شده است.(35)هم چنین خواندن زیارت جامعه کبیره و تأمّل و تدبّر در اوصافی که در این زیارت برای ائمه معصومین(ع) نقل شده، در حصول معرفت نسبت به مقام و جایگاه امام درهستی بسیار مؤثر است.(36)شاید بتوان گفت شناخت نشانه های ظهور نیز یکی از فروع شناخت امام عصر(ع) است؛ زیرا شناخت دقیق نشانه های ظهور سبب می شود انسان، فریب مدعیان دروغین مهدویت را نخورد و در دام شیادانی که ادّعای «مهدی» بودن دارند، نیفتند.
برای ظهورمنجی آخرالزمان،نشانه های حتمی و تردید ناپذیری شمرده شده است که با مشاهده آن ها به حقانیت آن منجی و این که او واقعاً همان امام منتظر؛یعنی امام مهدی (ع) است، می توان پی برد. بنابراین، بر همه منتظران لازم است که پس از شناخت کامل امام عصر(ع)،به مطالعه و شناسایی نشانه های ظهور نیز بپردازند.(37)
ب)معرفت اعطایی:
درآموزه های اسلامی بر تأثیر پرهیزکاری و انجام اعمال شایسته در حصول معرفت راستین و نهادینه شدن آن در وجود آدمی بسیارتأکید شده است. بر اساس این آموزه ها انسان می تواند با عمل کردن به آموخته های خود،مرزهای دانایی اش را گسترش دهد و به آن چه نمی داند دست یابد. قرآن کریم دراین زمینه می فرماید:«یاأیها الّذین آمنوا إن تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً؛(38)ای کسانی که ایمان آورده اید، اگرازخدا پروا دارید، برای شما [نیروی] تشخیص حق از باطل قرار می دهد». و درجایی دیگر می فرماید: «إلیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصّالح یرفعه؛(39)سخنان پاکیزه به سوی او بالا می رود و کارشایسته به آن رفعت می بخشد».
علامه طباطبایی در تفسیر این آیه و بیان مراد از«کلم الطیب؛سخن های پاکیزه» چنین می نویسد: «مراد از صرف لفظ نیست،بلکه لفظ بدان جهت که معنایی طیب (پاکیزه)دارد منظوراست.پس در نتیجه مراد از این «کلم طیب» عقاید حقی می شود که انسان اعتقاد به آن را زیربنای اعمال خود قرار می دهد».(40)ایشان در ادامه، به بررسی رابطه علم و عمل و تأثیر عمل شایسته در رفعت علم پرداخته و می نویسد: «عمل از فروع و آثارآن است، آثاری که هیچ گاه از آن جدا شدنی نیست. هر چه عمل مکرر شود،اعتقاد راسخ تر، روشن تر و در تأثیرش قوی ترمی گردد».(41)امام باقر (ع) نیز در زمینه نقش عمل به دانسته ها در افزایش دانایی می فرماید:«هرکس به آن چه می داند، عمل کند، خداوند آن چه را نمی داند به او می آموزد».(42)بنابراین، کسانی که در پی امام عصر، معرفت امام عصر (ع) و راه یافتن به ولایت ایشان هستند باید افزون بر مطالعه و تحقیق و تدبّر در ویژگی های امامان معصوم (ع)، در پیروی از این بزرگواران و دوری از مخالفت آن ها نیز بکوشند و خود را از همه آلودگی هایی که پیشوایان معصوم نمی پسندند،پیراسته سازند. در این صورت است که می توان امیدوار بود انوار معرفت این حجت های الهی در قلب ما راه یابد.
درروایتی که از امام باقر(ع) نقل شده است،دراین زمینه چنین می خوانیم: «ای ابا خالد!به خدا سوگند بنده ای ما را دوست ندارد و ازما پیروی نکند تا این که خدا قلبش را پاکیزه کرده باشد و خدا قلب بنده ای را پاکیزه نمی کند تا این که تسلیم محض ما شده و با ما آشتی کرده باشد. پس چون با ما از درآشتی درآمد،خدا از حساب سخت نگاهش دارد و ازهراس بزرگ روز رستاخیزایمنش سازد».(43)ناگفته نماند که در این راه باید عنایت حضرت حق نیز مدد جوییم و-هم چنان که در دعایی که پیش از این بدان اشاره کردیم،ملاحظه شد-از درگاه الهی نیز توفیق شناخت حجّتش را درخواست کنیم تا بدین وسیله از گمراهی و سرگردانی نجات یابیم.
پی نوشت ها:
35.ازجمله آن ها به کتاب های زیر می توان اشاره کرد: الکافی، ج 1، کتاب الحجة، صص 168-438؛ الهدایة، صص 30-50؛ابو جعفر محمد بن حسن صفار قمی،بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد (ص)،لطف الله صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا شرح دعای أللهم عرّفنی نفسک، سید محمد بنی هاشمی، معرفت امام عصر (ع)؛ سید حسن میر جهانی طباطبایی، ولایت کلیه، تحقیق و تصحیح: سید محمد لولاکی؛ «جایگاه امام معصوم (ع) در نسبت با کل هستی»؛ گفت و گو با آیت الله محمد علی گرامی، موعود، سال اول، ش 2، خرداد و تیر1376 و ش13، مرداد و شهریور 1376؛ سید محمد مهدی میرباقری، «معرفت الله، معرفت ولی خداست». موعود، سال پانزدهم، ش 70، آذر 1385؛ «معرفت امام عصر(عج): اقتراح با حضورحجج الاسلام و المسلمین محمدباقر تحریری، سید محمدمهدی میر باقری و دکترابراهیم شفیعی سروستانی»، موعود،سال دوازدهم،ش 86 و 87، فروردین و اردیبهشت 1386.
36.برخی ازشرح های زیارت جامعه کبیره که علاقه مندان را در درک مفاهیم بلند مطرح شده دراین زیارت یاری می کند، به شرح زیراست:سید حسین همدانی درود آبادی،الشموس الطالعة فی شرح الزیارة الجامعة،احمد زمردیان، مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره، عبدالعلی گویا، علی و زیارت جامعه کبیره؛عبدالله جوادی آملی،ادب فنای مقربان:شرح زیارت جامعه کبیره،تحقیق و تنظیم محمد صفایی؛ محمدباقر تحریری، جلوه های لاهوتی: شرح زیارت جامعه کبیره، 3 ج.
37.برای آشنایی با نشانه های ظهور می توان به کتاب های زیرمراجعه کرد: سیدحسین میرجهانی، نوائب الدهور فی علایم الظهور، دو جلد در چهارمجلد؛ علی کورانی، عصر ظهور، ترجمه کتاب عصر الظهور، ترجمه: عباس جلالی؛ کامل سلیمان، روزگارهایی یوم الخلاص، ترجمه: علی اکبر مهدی پور، ج2، صص 817-887؛ محمد خادمی شیرازی، نشانه های ظهور او. برای آشنایی بیشتر با منابع مطالعاتی موضوع نشانه های ظهور، ر.ک: ابراهیم شفیعی سروستانی، «آخرالزمان شناسی در آثاراسلامی» مندرج در کتاب پیشگویی ها و آخرالزمان مجموعه مقالات.
38.سوره انفال(8)، آیه 29؛ ر.ک: سوره طلاق(65)، آیه 2 و 3.
39.سوره فاطر (35)، آیه 10.
40.سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه:سید محمدباقر موسوی همدانی، ج 17، ص 29.
41.همان.
42.بحارالأنوار، ج 75، ص 189، ح 44.
43.الکافی،ج 1، ص 194، ح 1.
آخرین نظرات