ثقلین

مراتب علمی و کمالات والای حضرت زینب(س)، قدرت آن بزرگوار در تفسیر آیات وحی، و بیان احکام و فصاحت و بلاغت آن بانو که بدون تردید رنگ و بوی فصاحت و بلاغت پدر بزرگوارش را داشته، از شاخص ترین ابعاد وجودی آن حضرت است.

مستند این ادعا را در چند کلمه از امام سجاد(ع) تقدیم می کنیم:

پس از آن که حضرت زینب(س) در کوفه، خطبه معروف خود را خواند، امام سجاد(ع) خطاب به آن بانو فرمود: «یا عمه! اسکت انت بحمدالله عالمه غیرمعلمه و فهیمه غیرمفهمه؛ ای عمه! سکوت اختیار کن! تو به حمدالله دانشمندی هستی بدون آموزگار و دانایی هستی بدون یاد دهنده.

با عنایت به این که امام سجاد(ع) براساس تعارفات معمولی چنین لقبی را به کسی هرچند به عمه خود عطا نمی کند؛ بدون تردید، رمز و رازی در عالم بودن زینب بدون معلم و آگاه بودن ایشان بدون یاد دهنده و استاد نهفته است.

بانوی وقار! بانوی شکیبایی! ای زینت کاشانه پدر!

آمدی تا مفهوم «صبر» را در قاموس باورها، مجسّم کنی.

آمدی تا گلواژه زیبای «عاشورا»، در ذهن زمان جاری شود.

آمدی تا عطر سیب، منزل به منزل، کاروانیان را همراهی کند.

آمدی تا ناله زنجیرها، شکُوه «کربلایی» شدن را تجربه نماید.

آمدی تا غرور دارالاماره ها، جایی در قاموس انسانیّت نداشته باشد.

آمدی تا فرو خفتگان جهل را با آخرین بشارت، به آزادی نوید دهی.

آمدی تا مفهوم «عطش» را در شوق «شهادت» بنشانی.

دعبل از ديار فارس:
دعبل بن علي بن رزين الخزاعي الأزدي در سال 148 هـ.ق در کوفه متولد گرديد و بعد از دوران کودکي در ابتداي نوجواني به بغداد رفت و مسلم بن وليد را در آنجا ملاقات نمود و شعر و شاعري را بواسطه او آغاز نمود. او از خاندان طاهر ذواليمينين و ايراني بود. در ابتداي کار به دربار هارون الرشيد خوانده شد و از جمله شعراي دربار گشت ولي اعتقاد به امامت و ولايت علويان او را از دربار بيرون آورد و در دفاع از مقام امامت و ولايت اهل بيت (علهيم السلام) به سرودن شعر و مرثيه پرداخت. تا جائي که خود مي گويد: «لي خمسون سنة أحمل خبشتي علي کتفي، أدور علي من يصلبني عليها فما أجد من يفعل ذلک»، من پنجاه سال است که چوبه دار خود را بر دوش مي کشم تا کسي مرا با آن به دار آويزد ولي کسي را نمي يابم (1).(وفيات الاعيان ج2، ص 266).
قصيده جاويدان دعبل:
اين قصيده که به تائيه دعبل يا «مدارس آيات» مشهور است يکي از شاهکارهاي شعري او مي باشد که در محضر امام رضا (عليه السلام) قرائت نمود. قاضي نورالله شوشتري در مجالس المؤمنين نيز احوال دعبل خزاعي را اورده و مي گويد: «دعبل قصيده مدارس آيات را به نظم در آورد و قصد کرد که آن را به محضر علي بن موسي الرضا (عليه السلام) ببرد، پس به خراسان سفر نمود و قصيده را در محضر امام رضا (عليه السلام) قرائت نمود امام رضا (عليه السلام) به او فرمود: از اين قصيده کسي را با خبر مکن و چون تو را امر کردم بخوان. دعبل که خود از شاعران و مداحان اهل بيت (عليهم السلام) بود در بين مردم و سران شهرت ويژه اي داشت و هنگامي که خبر رسيدن دعبل به مأمون رسيد او را به سوي خويش فراخواند و از قصيده «مدارس آيات» سراغ گرفت. اما دعبل از اطلاع داشتن به آن انکار نمود، اما مأمون به خادم خويش فرمان داد که حضرت رضا (عليه السلام) را فراخواند چون حضرت تشريف آوردند. مأمون به عنوان گلايه به حضرت گفت از دعبل تقاضاي خواندن قصيده مدارس آيات کردم اما او انکار کرد. در اينجا امام رضا (عليه السلام) به دعبل مي فرمايند: اي دعبل بخوان آن قصيده را. پس دعبل شروع به خواندن قصيده نمود و پس از پايان قصيده مأمون بسيار تحسين نمود و جوايزي به او داد. آنچه که در تاريخ نقل است اينکه پس از پايان قصيده امام رضا (عليه السلام) ده هزار درهم به دعبل هديه نمودند. اما دعبل که منتظر چيز ديگري بود به امام عرض کرد براي هديه من يک پيراهن و برده از پيراهني که به بدن شما برخورد داشته است به من عطا بنماييد تا هنگام مرگ و پس از آن بعنوان کفن خويش استفاده نمايم. آنچه در تاريخ آمده اينست که ذکاوت دعبل اين بود که عرض کرد پيراهني به من هديه نماييد که با بدن شما تماس مستقيم داشته باشد که چنين پيراهني برکت ويژه اي داراست.
امام به ايشان پيراهني بخشيدند و تمام سکه هايي که به نام حضرت رضا (عليه السلام)ضرب شده و به درهم رضويه مشهور بود را نيز به وي هديه نمودند و فرمودند که به زودي اين به کارت مي آيد و مصون و محفوظ خواهي ماند. نقل است فضل بن سهل نيز که وزير مأمون بود اسب راهواري به وي بخشيد و دعبل از خراسان خارج گرديد. در راه راهزناني که ايشان حمله مي کنند و تمام هدايا و اموال دعبل را غارت مي کنند. يکي از راهزنان زير لب براي خود زمزمه مي نمود که «أري فيئهم في غيرهم متقسما/و أيديهم من فيئهم صفرات.» دعبل از او مي پرسد اين شعر که مي خواني از آن کيست؟
او مي گويد: شاعر اين قصيده بر هيچ کس پوشيده نيست، شاعر اهل بيت دعبل خزاعي.
در اينجا دعبل خود را معرفي مي نمايد و چون امر برايشان آشکار مي گردد تمام اموال قافله را بر مي گردانند و سخن امام رضا (عليه السلام) تحقق مي يابد که به دعبل فرمود: اين پيراهن تو را محفوظ مي دارد.(2)
پس از دعبل قصد قم نمود و به شهر قم که رسيد خبر قصيده تائيه به آن شهر رسيده بود، چون به آنجا آمد او را بر منبر نشاندند و عرضه داشتند قصيده مدارس آيات را تلاوت کن. او نيز قصيده را براي آنان خواند و ايشان به او هدايايي بخشيدند و چون از جامه ي نزد دعبل آگاهي داشتند تقاضاي خريد آنرا نمودند اما دعبل از فروش آن سرباز زد و از قم خارج شد. گروهي از جوانان خود رأي گرد او جمع شدند و تقاضاي خريد جامه امام رضا (عليه السلام) را به هزار درهم نمودند اما او نپذيرفت. پس به ناچار پيراهن را به زور از وي گرفتند و ناله دعبل اثري ننهاد، در آخر مقداري از آن لباس را (آستين) به او دادند و هزار درهم بابت آن به وي بخشيدند. دعبل به سرزمين خود بازگشت در حالي که دزدان خانه وي را غارت نموده بودند و چيزي در بر نداشت تنها سکه هايي بود که امام به او بخشيده بود و فرموده بود که بزودي به آن نياز پيدا مي کني.(3)
تأثير شگرف:
قاضي نور الله در مجالس المؤمنين ج2 قضيه راجع به شفا يافتن کنيز يا دختر دعبل بوسيله تکه اي از پيراهن امام رضا (عليه السلام) آورده است آن چنين است که جاريه دعبل به مرضي در چشم مبتلا گشت که طبيبان از علاج آن ناتوان شدند و بينايي وي از دست رفت در اين زمان دعبل آن مقدار پارچه را طلب نمود و به چشمان دختر ماليد و به برکت وجود امام رضا (عليه السلام) آن دختر بينا و سالم گشت و اين تأثير همان است که اهالي قم فهميده بودند و به هزار درهم پيراهن امام رضا (عليه السلام) را خريداري نمودند.(4)
براي مطالعه بيشتر در احوال دعبل مي توان به کتابهايي چون: مجالس المومنين، عيون أخبارالرضا، کشف الغمة، الأغاني ج20 و معجم الدباء، تاريخ الادب العربي و… مراجعه نمود.
محتواي قصيده:

ادامه »

یكی از مهمترین انتظارات امام صادق(علیه‎السلام) از شیعیانش این است كه از نظر رفتار، به دنبال انجام كارهای نیك و شایسته باشند و از نظر اخلاقی برخوردار از اوصاف نیك و پسندیده، و قرین اخلاق زیبای اسلامی باشند. حضرت بر این انتظار سخت پای فشرده و با بیان‎های مختلفی آن را ابراز فرموده است، در یك جا می‎فرماید:

«شیعتنا اهل الهدی و اهل التقی و اهل الخیر و اهل الایمان و اهل الفتح و الظفر(1)؛ شیعیان ما اهل هدایت و تقوا، اهل خیر و نیكی و اهل ایمان و پیروزی و موفقیت می‎باشند. در جای دیگر فرمود: به خدا قسم شیعه ما نیست مگر كسی كه عفت شكم را داشته باشد (و از خوردن حرام دوری نماید) و برای خدا عمل كند و امید ثواب از او داشته باشد و (تنها) از عقاب او ترس داشته باشد.»(2)

و گاه با بررسی بازتاب اعمال نیك شیعیان و اخلاق برجسته آنها در جامعه، انتظار خویش را با تأكید بیشتری از پیروان خود اعلام می‎دارد، از جمله می‎فرماید: «به هر كس كه پیرو ما است و به گفته‎های ما گوش فرا می‎دهد سلام مرا ابلاغ كن، و (بگو) من همه شما (شیعیان) را به تقوا، پرهیزكاری در دین، و تلاش و كوشش در راه خدا، و راستگویی و امانتداری، و سجده طولانی، و نیكو همسایه‎داری …، سفارش می‎كنم، زیرا هرگاه كسی از شما به این سفارشات من عمل كند مردم می‎گویند: این «جعفری مذهب» (و شیعه) است. و من از این (اثر اجتماعی) و از اعمال شما شادمان می‎شوم و سایر مردم نیز می‎گویند: این است روش ادب و تربیت امام صادق(علیه‎السلام): ولی اگر برخلاف این (روش صادقانه و مورد انتظار) بودید، من از عملكرد شما غمگین و شرمنده می‎گردم!! و مردم نیز (با ناراحتی) خواهند گفت: این هم اثر تربیتی امام صادق(علیه‎السلام)!! (و این هم شیعه امام صادق(علیه‎السلام).»(3)

بیاییم با اعمال و رفتارمان باعث شرمندگی امامان خود نشویم و آبرو و عظمت آنها را حفظ كنیم.

امام صادق(علیه‎السلام) در جای دیگری از شیعیان درخواست می‎كند كه: «كونوا لنا زینا ولا تكونوا علینا شیناً، قولوا للناس حسنا واحفظوا السنتكم و كفوا عن الفضول و قبح القول(4)؛ (شیعیان) زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نیكو سخن بگویید، و زبانتان را حفظ كنید و از زیاده‎روی و زشت‎گویی بازدارید.

یكی از شیعیان حضرت به نام «شقرانی» از تقسیم بیت المال توسط خلیفه وقت «منصور دوانیقی» محروم ماند، در كنار خانه خلیفه منتظر فرصت بود تا با شفاعت و وساطت كسی حق خود را بگیرد، حضرت صادق(علیه‎السلام) سهم او را گرفت و به وی داد آنگاه فرمود: ای شقرانی اعمال نیك از همه نیكو است، ولی از تو نیكوتر است چون به ما نسبت داری (و شیعه ما هستی) و كارهای زشت از همه زشت است ولی از تو زشت‎تر است(چون كه به ما نسبت داری).»(5)

امام صادق(علیه السلام) فرمود: (شیعیان) زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نیكو سخن بگویید، و زبانتان را حفظ كنید و از زیاده‎روی و زشت‎گویی بازدارید.
لازم به یادآوری است كه شقرانی از خدمتگزاران پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) بود و عمر طولانی كرده بود و تا زمان امام صادق(علیه‎السلام) زنده بود، ولی گرفتار مشروب بود، لذا امام صادق (علیه‎السلام) به او تذكر داد كه تو با دیگران تفاوت داری، تو به ما اهل بیت نسبت داری لذا احترام این مقام و موقعیت را حفظ كن، چرا كه شیعه باید اهل عمل نیك، ورع و پرهیزكاری باشد، چنان كه امام صادق(علیه‎السلام) فرمود: «احق الناس بالورع آل محمد و شیعتهم، كی تقتدی الرعیه بهم(6)؛ سزاوارترین مردم به تقوا و دوری از حرام، آل محمد(صلی الله علیه و آله) و شیعیان آنها هستند، تا سایر مردم نیز به آنان تأسی نمایند.

در این زمینه امام صادق(علیه‎السلام) فرمود: «كونوا دعاة الناس بغیر السنتكم لیرو امنكم الورع و الاجتهاد و الصلاة و الخیر فان ذلك داعیه(7)، مردم را با غیر زبان خود به كارهای نیك دعوت كنید، تا آنان از شما تقوا و ورع و تلاش و كوشش در نماز و كارهای خیر ببینند، و این راه(عمل) جاذبه بیشتری دارد (و بهتر مردم را به سوی نیكی‎ها جذب می‎كند.)»

پی‎نوشت‎ها:

1- اصول كافی، ج2، ص 233 .

2- صفات الشیعه، ص 49 .

3- وسائل الشیعه، ج 8، ص 389 .

4- ابوالفضل طبری، مشكوة الانوار، ص 173 .

5- شیخ عباس قمی، سفینة البحار، ج 1، ص 708 / مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 236 .

6- سفینة البحار، ج 2، ص 643 .

7- اصول كافی، ج 2، ص 78 / سفینة البحار، ج 2، ص 643 .

گروه دین و اندیشه تبیان، مهری هدهدی .

خانم کارن آرمسترانگ، از صاحب نظران غیر مسلمان وین است. پس از یازده سپتامبر 2002 م. در مورد زندگی پیامبر اسلام، کتابی نوشت که در ردیف پرفروش ترین کتاب های سال آمریکا و اروپا قرار گرفت. انگیزه اصلی او در نوشتن کتاب مذکور، دفاع از اسلام و روشن کردن ذهن مسیحیان غربی به پیامبر اسلام بود. او در مقدمه کتابش چنین نوشته است:

«بیشتر همّ پیامبر صرف جلوگیری از برخوردهای وحشیانه گردید؛ زیرا لغت اسلام که به معنای تسلیم بودن در برابر خداوند است، از ریشه «سلام» به معنای «صلح» گرفته شده است. محمد مرد جهاد بود، ولی یک صلح طلب واقعی هم بود؛ زیرا جان و اعتقاد نزدیک ترین یاران خود را در جریان صلح با مکه به گرو گذاشت تا این اتحاد بدون خونریزی به انجام رسد. او به جای خونریزی و قتل عام، در فکر مذاکره و صلح بود. آگاهی از داستان واقعی زندگی حضرت محمد در این مقطع خطرناک تاریخ بشری، لازم است و نباید اجازه داد که متعصبین خیره سر با تحریف زندگی پیامبر به نفع خود از آن استفاده کنند. انسان غربی معاصر از داستان زندگی آن حضرت، مسائل بسیار مهم تری را برای هدایت خود در این دنیای متغیر باید بیاموزد».

http://www.hawzah.net