ثقلین

یه سوال از طلبه ها؟

-روزانه چند صفحه از قرآن تلاوت می کنید؟

-شاید چند صفحه در روز! گاهی اوقات چند روز در میون یه صفحه! بعضی وقتا هم اصلا فرصت نمی کنیم!

-میشه بپرسم چرا؟؟

-به دلایل گوناگون! مثل درس، امتحانات، کار، زندگی، بچه و….!

-براستی چرا ارتباط برخی طلبه ها با قرآن به این اندازه کمرنگ شده؟؟

مگر نه اینکه قرآن، کلام الهی، یکی از دو ثقلین و میراث پیامبر اکرم(ص) در میان امت و ریسمان محکم الهی است که در عمل به آن گمراهی نیست؟

شاید ماه مبارک رمضان فرصتی دوباره برای آشتی با قرآن باشد…

باشد که بزرگترین شفیع روز قیامت، در آن روز پرهراس انیس ما باشد و دستمان را بگیرد.

التماس دعا

یکی از با ارزش ترین عبادت ها قرائت و خواندن قرآن است چنانچه این کار به اندازه ای اهمیت دارد که خداوند درباره آن می فرماید: «فَاقرَؤا ما تَیَسَّرَ مِنَ القُرآن؛ آنچه برای شما میسّر است قرآن بخوانید. (سوره مزمل: آیه 20)

معمولاً کسی که در مقام وصیت و سفارش است چیزهایی را سفارش می کند که مهم و سرنوشت ساز باشد. یکی از وصایای رسول خدا (صَلى الله عَلیه وَ آله) به امیرمؤمنان علی (عَلیه السَلام) تلاوت مستمرّ قرآن است، چنانچه فرموده اند: وَ عَلَیکَ بِتَلاوَة القُرآن عَلی کُلِّ حالٍ؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت کن.
بسیاری از عبادات هنگام مریضی، مسافرت یا جهاد در راه خدا از انسان ساقط می شود و یا تخفیف پیدا می کند. اما خداوند تأکید می نماید در این موارد نیز سعی کنید تا می توانید قرآن بخوانید: إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنى‏ مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذینَ مَعَکَ وَ اللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضى‏ وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ؛‏ بزودی گروهی از شما بیمار می شوند و گروهی دیگر برای بدست آوردن فضل الهی و (کسب روزی) به سفر می روند و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می کنند (و از تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه ای که ممکن است از آن تلاوت کنید. (سوره مزمل: آیه 20)
همانگونه که انسان برای انجام کارهای روزانه برنامه تهیه می کند و هر روز صبح به برنامه اش نگاه می کند تا کارهای روزانه را مطابق آن انجام دهد، هر مسلمانی که می خواهد به قرآن عمل کند لازم است به طور مستمر و روزانه به قرآن مراجعه کند تا در پرتو دستورات و راهنمایی ها قرآن در دنیا و آخرت کامروا شود.
قرائت قرآن و امام خمینی (ره)
خوب است برای دانستن جایگاه ویژه قرائت قرآن در بین عبادت ها به دو خاطره خواندنی از زندگی حضرت امام خمینی (ره) اشاره کنیم چنانچه یکی از بستگان نزدیک امام در این زمینه نقل می کند: یک دفعه که با ایشان در نجف بودیم، چشمشان ناراحت شده بود. دکتر بعد از معاینه چشمشان گفت: «شما باید چند روز قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید».
امام خندیدند و گفتند:
دکتر؛ من چشمم را برای قرآن خواندن می خواهم. چه فایده ای دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما یک کاری بکنید که من بتوانم قرآن بخوانم!
حضرت آیة ا… توسّلی از نزدیکان حضرت امام (ره) در زمینه قرائت مداوم و روزانه قرآن به وسیله حضرت امام خمینی (ره) می گوید: امام با همه اشتغالاتی که داشتند، به انجام مستحبات، به ویژه خواندن قرآن، دعا و نماز اول وقت، اهمیت می دادند.
امام، هر روز، سه تا پنج مرتبه قرآن می خواندند. در ماه مبارک رمضان، سه بار قرآن را ختم می کردند.
مقدار قرائت روزانه
شاید بعضی از مردم بپرسند حال که قرائت روزانه قرآن این همه اهمیت دارد، سزاوار است روزانه چند آیه از قرآن خوانده شود؟ پاسخ این پرسش در احادیث زیادی آمده است.
کمترین مقدار قرائت: در حدیثی که از امام باقر (عَلیه السَلام) رسیده است استفاده می شود اگر مسلمانی بخواهد از غافلان و بی خبران نباشد بایستی روزانه حداقل ده آیه از قرآن بخواند. امام پنجم (عَلیه السَلام) این مطلب را از رسول گرامی خدا (صَلى الله عَلیه وَ آله) نقل کرده است:
مَن قَرَأَ عَشرَ آیاتٍ فی لَیلَةٍ لَم یُکتَب مِنَ الغافِلینَ؛ هر کس در هر شب ده آیه قرآن بخواند از جمله بی خبران و غافلین نوشته نخواهد شد.
البته این مقدار قرائت، غیر از قرائت آیاتی است که هر مسلمانی در نماز می خواند زیرا آن آیات بخشی از نماز است و خواندن آن بر هر مسلمان مکلفی واجب است.
پنجاه آیه، قرائت ذاکران: در ادامه حدیث قبلی آمده است، کسی که هر روز پنجاه آیه قرآن تلاوت کند در زمره کسانی است که همیشه به یاد خدا هستند: وَ مَن قَرَأَ خَمسینَ آیةً کُتِبَ مِنَ الذّاکِرینَ.
همچنین مرحوم فیض کاشانی از فقیهان، مفسران و عارفان برجسته شیعه، در کتاب شریف «المحجة البیضاء» در این مورد چنین نوشته است:
اگر قاری قرآن از متفکران در معانی قران است… پس به روایتی عمل کند که می فرماید: هر روز پنجاه آیه خوانده شود، زیرا از امام صادق (عَلیه السَلام) روایت است که فرمود:
القُرآنُ عَهدَ اللهِ اِلی خَلقِِه فَقَد یَنبَغی لِلمَرأ المُسلِمِ اَن یَنظَرُ فی عَهدِهِ وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً؛ قرآن پیمان خدا با مردم است. پس یقیناً برای شخص مسلمان سزاوار است که با دقت در پیمان خویش بنگرد و از آن در هر روز پنجاه آیه بخواند.
مقدار قرائت کسبه و تجّار
اصناف و بازاریان محترم نیز باید اهتمام شایسته ای به قرائت قرآن داشته باشند. چقدر خداپسندانه است که اصناف ما در این زمینه به اصناف و بازاریان قدیم اقتدا کنند.
کسبه و بازاریان شیعه از قدیم الایام از اقشار متدین و علاقه مند به قرآن و اهل بیت (عَلیه السَلام) بوده اند. حتی می توان گفت در حفظ شعائر اسلامی و برپایی جلسات قرآن و عزاداری از سایر اقشار جامعه پیش قدم تر بوده اند. همان گونه که در بیشتر شهرهای ایران اسلامی نیز در حال حاضر همین طور است.
همه شنیده و یا خوانده اند که کسبه قدیم علاوه بر اینکه موقع نماز کسب و کار را تعطیل می کردند و نمازهای یومیه را به جماعت می خواندند، کسب و کار روزانه را با نام و یاد خدا شروع می کردند. عده زیادی از بازاریان و کسبه جزء، بعد از آماده کردن محل کار خود قرآن ها را باز می کردند و کار روزانه را با کلام خالق یکتا شروع می کردند. این سنت حسنه موجب می شد در طول کسب روزانه به یاد خدا باشند و از گزند شیطان و حرام های اقتصادی در امان باشند. در نتیجه در گروه کاسبانی قرار گیرند که حبیب خدا هستند و هم اینکه خداوند به کسب و کار آن ها برکت می داد.
رئیس مذهب ما، حضرت امام صادق (عَلیه السَلام)، خطاب به تجار و کسبه مسلمان چنین می فرمایند:
چه چیزی تجاری را که در بازار مشغول کار است مانع می شود وقتی که به منزلش بازمی گردد، نخوابد تا اینکه سوره ای از قرآن را بخواند. پس برایش مقابل هر آیه ای که می خواند ده حسنه نوشته می شود و از او ده کار زشت محو می گردد.
اوقات تلاوت قرآن
از آیات قرآن کریم و احادیث استفاده می شود که قرائت قرآن و ذکر خدا در همه اوقات خوب است. ولی در این وقت ها و زمان ها سفارش شده است:
صبح ها بعد از نماز صبح، هنگام غروب، شب قبل از خواب، نیمه های شب و سحرگاهان.
از این رو جا دارد هر کسی به فراخور حال و فرصت هایی که دارد یکی یا بعضی از این اوقات را مشخص کند و به تلاوت قرآن بپردازد.
منابع:
1-شیخ حر عاملی. وسایل الشیعه، ج4: 825.
2- کلینی. اصول کافی، ج2: 446، 448.
3-شیخ صدوق. ثواب الاعمال: 127.
4-ابوالفضل علامی میانجی. آشنایی با آداب تلاوت قرآن: 69.

http://qudsonline.ir

در آیات107 تا 110 سوره توبه آمده:

و الذین اتخذوا مسجدا ضرارا و کفرا و تفریقا بین المؤمنین و ارصادالمن حارب الله و رسوله من قبل و لیحلفن ان اردنا الا الحسنی و الله یشهد انهم لکاذبون (107)لا تقم فیه ابدا لمسجد اسس علی التقوی من اول یوم احق ان تقوم فیه فیه رجال یحبون ان یتطهروا و الله یحب المطهرین (108)افمن اسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیر ام من اسس بنیانه علی شفا جرف هار فانهار به فی نار جهنم و الله لا یهدی القوم الظالمین (109)لا یزال بنیانهم الذی بنوا ریبة فی قلوبهم الا ان تقطع قلوبهم و الله علیم حکیم (110)

در مجمع البیان می گوید: مفسرین نقل کرده اند که بنی عمرو بن عوف مسجد قبا راساخته، به نزد رسول خدا(ص) فرستادند تا تشریف آورده، در آن نماز بگزارد،رسول خدا(ص)آن مسجد را افتتاح فرمود، جماعتی از منافقین از بنی غنم بن عوف برایشان حسد برده، با خود گفتند:ما نیز مسجدی می سازیم و در آن نماز می گزاریم، ودیگر به جماعت محمد(ص)حاضر نمی شویم.و آنها دوازده نفر بودند،بعضی گفته اند پانزده نفر بودند، که از جمله ایشان بود ثعلبه بن حاطب، معتب بن قشیر، و نبتل بن حارث، پس مسجدی پهلوی مسجد قبا ساختند.

پس از آنکه از کار آن فارغ شدند نزد رسول خدا(ص)آمده،در حالی که آن جناب آماده سفر به تبوک می شد، بعرضش رساندند: یا رسول الله!ما برای افراد مریض وکسانی که کارشان زیاد است و نمی توانند راه دوری طی نموده تا مسجد شما بیایند، و نیز برای شبهای بارانی و شبهای زمستان مسجدی ساخته ایم و میل داریم بدانجا تشریف آورده، در آن نماز بگزاری، و برای ما به برکت دعا فرمائی.حضرت فرمود:من الان سر راه سفرم، اگران شاء الله برگشتم به محله شما می آیم و در مسجد شما نماز می گزارم، ولی وقتی از سفر تبوک برگشت این آیات نازل شد، و وضع آن مسجد را روشن نمود.

رسول خدا(ص)عاصم بن عوف عجلانی و مالک بن دخشم را که ازقبیله بنی عمرو بن عوف بود فرستاد و به ایشان فرمود: به این مسجدی که مردمی ظالم آنجا راساخته اندبروید، و خرابش نموده آن را آتش بزنید.و در روایت دیگری آمده که عمار یاسر ووحشی را فرستاد و آندو آن مسجدرا آتش زدند، و دستور داد تا جای آن را خاکروبه دان نموده، کثافات محل را در آنجا بریزند .

https://hawzah.net

پنجاه و نهمین سوره قرآن كریم است كه در مدینه منوره نازل شده و 24 آیه دارد.

از نبی مكرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده است: هر كس سوره حشر را قرائت كند بهشت و جهنم و عرش و كرسی و حجاب های آن و آسمان های هفتگانه و زمین های هفتگانه و هوا و بادها و پرندگان و درختان و كوه ها و خورشید و ماه و فرشتگان، همگی بر او درود و صلوات می فرستند و برای او طلب مغفرت و آمرزش می كنند و اگر همان روز یا شب قرائت سوره حشر، از دنیا برود شهید محسوب می شود. 1

در سخنی از امام صادق علیه السلام آمده است:

هر كس در عصرها سوره الرحمن و حشر را قرائت نماید خداون فرشته ای را با شمشیر برهنه مأمور می كند تا صبح از او مراقبت نماید. 2

در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده: هر كس سوره حشر را قرائت نماید عضو حزب الله است كه رستگارانند. 3

انس بن مالک از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایت كرده است كه به مردی فرمود: هر گاه می خواهی به رختخواب بروی سوره حشر را قرائت كن و اگر مردی شهید محسوب می شوی. 4

اسم اعظم خداوند اسمی است که با دستیابی به آن بسیاری از مشکلات مادی و معنوی را حل کرده و به بسیاری از مقامات می توان دست یافت. نبی مكرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: اسم اعظم خدا در شش آیه آخر سوره حشر است.5

و نیز فرمودند هر كس آیات آخر سوره حشر را در شب و روز بخواند و در آن روز یا همان شب بمیرد بهشت بر اوواجب می شود. 6

هر كس در عصرها سوره الرحمن و حشر را قرائت نماید خداون فرشته ای را با شمشیر برهنه مأمور می كند تا صبح از او مراقبت نماید
آثار و بركات سوره

1)شفای بیمار

هرگاه این سوره را با خلوص بر بیمار بخوانند انشاءالله شفابخش است. در روایتی از نبی مكرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم آمده است: هنگام قرائت سه ایه آخر سوره حشر دست را بر سر بگذارید و آیات را قرائت نمایید كه این دستور جبرییل است از جانب خداوند . و این عمل شفای همه بیماری هاست به جز مرگ.(7)

2) حفظ و امان

امنیت یابی و آسایش از خواص قرائت و كتابت این سوره عظیم الشأن است . پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله وسلم در این باره فرمودند: هر كس سوره حشر را در شب جمعه قرائت نماید تا صبح از انواع بلاها در امان خواهد بود.8

3)تقویت حافظه و هوش

ادامه »

سوره بقره آيه 186 
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الْدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِى وَ لْيُؤمِنُوا بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ‏

ترجمه
و هرگاه بندگانم از تو درباره من پرسند (بگو:) همانا من نزدیكم ؛ دعاى نیایشگر را آنگاه كه مرا مى ‏خواند پاسخ مى‏ گویم. پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، باشد كه به رشد رسند.

برخى افراد از رسول خدا صلى الله علیه وآله مى ‏پرسیدند : خدا را چگونه بخوانیم؟ آیا خدا به ما نزدیك است كه او را آهسته بخوانیم و یا اینكه دور است كه با فریاد بخوانیم؟! این آیه در پاسخ آنان نازل شد.
دعا كننده، آنچنان مورد محبّت پروردگار قرار دارد كه در این آیه، هفت مرتبه خداوند تعبیر خودم را براى لطف به او بكار برده است: اگر بندگان خودم درباره خودم پرسیدند، به آنان بگو: من خودم به آنان نزدیك هستم وهرگاه خودم را بخوانند، خودم دعاهاى آنان را مستجاب مى‏ كنم، پس به خودم ایمان بیاورند و دعوت خودم را اجابت كنند. این ارتباط محبّت‏ آمیز در صورتى است كه انسان بخواهد با خداوند مناجات كند.
دعا كردن، همراه و همرنگ شدن با كلّ هستى است. طبق آیات قرآن، تمام هستى در تسبیح و قنوت هستند ؛ «كلّ له قانتون» [552] و تمام موجودات به درگاه او اظهار نیاز دارند ؛ «یَسئله مَن فى السموات والارض» [553] پس ما نیز از او درخواست كنیم تا وصله‏ ى ناهمگون هستى نباشیم.
قرآن درباره دعا سفارشاتى دارد، از آن جمله:
1- دعا و درخواست باید خالصانه باشد. «فادعوا اللّه مخلصین له الدین» [554]
2- با ترس و امید همراه باشد. «وادعوه خوفاً وطمعاً» [555]
3- با عشق و رغبت و ترس توأم باشد. «یدعوننا رغباً و رهباً» [556]
4- با تضرّع و در پنهانى صورت بگیرد. «ادعوا ربكم تضرعاً و خفیة» [557]
5 - با ندا و خواندنى مخفى همراه باشد. «اذ نادى ربّه نداء خفیاً» [558]
در اصول كافى ، صدها حدیث در اهمیّت، نقش وآداب دعا ، توجّه و اصرار و ذكر حاجت‏ها هنگام دعا ودعاى دسته جمعى وایمان به استجابت آن آمده است.
سؤال [559] : چرا گاهى دعاى ما مستجاب نمى ‏شود؟
پاسخ: عدم استجابت دعاى ما به خاطر شرك یا جهل ماست. در تفسیر المیزان مى‏ خوانیم كه خداوند در این آیه مى ‏فرماید: «اجیب دعوة الداع اذا دعان» خودم اجابت مى ‏كنم دعا كننده ‏اى را كه فقط مرا بخواند و با اخلاص تمام، از من طلب خیر كند. پس اگر دعا مستجاب نشد، یا به جهت آن است كه ما از خداوند خیر نخواست ه‏ایم، و در واقع براى ما شرّ بوده و یا اگر واقعاً خیر بوده، خالصانه و صادقانه از خداوند درخواست نكرده‏ ایم و همراه با استمداد از غیر بوده است. و یا اینكه استجابت درخواست ما، به مصلحت ما نباشد كه به فرموده روایات، در این صورت به جاى آن بلایى از ما دور مى‏ شود ویا براى آینده ما یا نسل ما ذخیره مى‏ شود ویا در آخرت جبران مى‏ گردد.
در اصول كافى مى‏ خوانیم: كسى كه غذاى حرام بخورد، یا امر به معروف ونهى از منكر نكند و یا از سر غفلت و بى‏ اعتنایى دعا كند، دعایش مستجاب نمى‏ گردد.
معناى دعا، ترك كسب وكار نیست، بلكه توكّل به خداوند همراه با تلاش است. لذا در حدیث مى ‏خوانیم: دعاى بیكار مستجاب نمى‏ شود.
شاید قرار گرفتن آیه‏ ى دعا در میان آیات روزه به خاطر تناسب بیشترى است كه ماه خدا با دعا دارد.
سؤال: با اینكه كارهاى خداوند قانون‏مند و براساس عوامل و سنّت‏هاى ثابت است، پس دعا چه نقشى دارد؟
پاسخ: همانگونه كه انسان در سفر، حكم نماز و روزه ‏اش غیر از انسان در وطن است، انسان دعا كننده با انسان غافل از خدا متفاوت هستند و سنّت خداوند لطف به اوّلى است، نه دوّمى. آرى، دعا و گفتگو با خداوند، ظرفیّت انسان را براى دریافت الطاف الهى بیشتر مى‏ كند. همانگونه كه توسل و زیارت اولیاى خدا، شرایط انسان را عوض مى‏ كند. چنانكه اگر كودكى همراه پدر به مهمانى رود، دریافت محبّتش بیش از آن خواهد بود كه تنها برود. بنابراین دعا، زیارت و توسل، سبب تغییر شرایط است، نه برهم‏زدن سنّت‏هاى قطعى الهى.
درباره نزدیكى خدا به انسان، فیض كاشانى قدس سره مى‏ گوید:
گفتم كه روى خوبت، از ما چرا نهان است‏ گفتا تو خود حجابى ورنه رخم عیان است
گفتم فراق تا كى، گفتا كه تا تو هستى‏ گفتم نفس همین است، گفتا سخن همان است
552) بقره، 116.
553) الرحمن، 29.
554) غافر، 14.
555) اعراف، 56 .
556) انبیاء، 90 .
557) اعراف، 55 .
558) مریم، 3 .
559) كافى، ج‏2، كتاب الدعا.
پيام ها
1- دعا در هرجا ودر هر وقت كه باشد، مفید است. چون خداوند مى ‏فرماید : من نزدیك هستم. «فانّى قریب» [560]
2- خداوند به ما نزدیك است، ولى ما چطور ؟ اگر گاهى قهر او دامن ما را مى‏ گیرد، به خاطر دورى ما از خداوند است كه در اثر گناهان مى ‏باشد. «فانّى قریب»

ادامه »

20امتیاز قرآن

1- قرآن، سخن خدا و خداي همه سخن‌ها

1- اولين امتيازش اين است كه كلام خالق است. مي‌گويند: «كلام الملوك، ملوك الكلام» (بحارالانوار/ج106/ص143) حرف خدا، خداي حرف‌هاست. مثلاً مي‌گويند بوعلي سينا گفته است. امام صادق گفته است.خدا گفته است. همينطور كه «كلام الملوك، ملوك الكلام» كلام خالق، خالق كلام‌هاست. كلام خالق است. آن وقت كلام خالق كه شد، مثل خالق است. يك چيزي ما مي‌گوييم، نصفش را من مي‌گويم، نصفش را شما بگوييد. «تا مرد سخن نگفته باشد، عيب و هنرش نهفته باشد» يعني هويت انسان‌ با حرف‌هاي اوست. تجلي خدا در كلمات خداست. لذا خدا و قرآن يك خاصيت دارند. هم خدا كوه را تكه‌تكه مي‌كند، هم قرآن كوه را تكه‌تكه مي‌كند. اما خدا كوه را تكه‌تكه مي‌كند، آيه‌اش اين است: «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ…» (اعراف/143) مردم به موسي گفتند خدا را مي‌خواهيم با اين چشم ببينيم. خدا جسم نيست كه شما ببينيد. از اثر پي به مؤثر مي‌بريم. شما هر چه هم با عينك به زمين نگاه كني، با هر عينكي به زمين نگاه كني، چيزي در زمين به نام جاذبه پيدا نيست كه بگوييم: ببين! ها! آن جاذبه‌اش است! جاذبه‌ي زمين را با چشم نمي‌توان ديد. منتها وقتي گچ را رها مي‌كني و بر زمين مي‌افتد، سيب از درخت مي‌افتد، از افتادن پي مي‌بريم كه لابد زمين جاذبه دارد. جاذبه با چشم ديده نمي‌شود، اما از اثر پي به مؤثر مي‌بريم. از افتادن سيب پي مي‌بريم. حتي ديدني‌هاي ما هم آني هم كه فكر مي‌كنيم… شما اين گچ را مي‌بينيد؟ مي‌گوييم بله خوب ديگر گچ را مي‌بينيم. قبول داري؟ بله! چون مي‌بينم، قبول دارم. چه چي … چه چيزي از اين گچ را مي‌بيني؟ وزنش را مي‌بيني؟ وزن كه گچ نيست. وزن از آثار گچ است. حجمش را مي‌بيني؟ حجم از آثار گچ است. رنگش را مي‌بيني؟ رنگ از آثار گچ است. يعني در آن‌هايي هم كه مي‌بينيم. آن‌ها را هم با يك لطائفي از اثر پي به مؤثر مي‌بريم. يعني حتي در ديدني‌ها!

مردم به موسي گفتند خدا را مي‌خواهيم با چشم ببينيم. مگر علم را مي‌شود ديد؟ مگر عشق را مي‌شود ديد؟ شما مي‌بيني مادر بچه‌اش را مي‌بوسد، از جمع شدن لب و بوس مي‌فهمي كه اين دوستش دارد اين را. آنچه كه مي‌بيني، جمع شدن لب است. اما مهر ديدني نيست. شما سواد را نمي‌بيني. ولي وقتي مي‌بيني خوب حرف مي‌زند و خوب مي‌گويد، پي به سوادش مي‌بري. گفتند ما مي‌خواهيم خدا را ببينيم. قرآن گفت، آيه نازل شد: خدا ديدني نيست، اما «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ…» تجلي خدا كوه را تكه‌تكه كرد، موسي هم افتاد و غش كرد. خدا تجلي كند كوه تكه‌تكه مي‌شود، در قرآن داريم: «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‏ جَبَل‏…» (حشر/21) اگر قرآن بر كوه نازل شود، كوه هم تكه‌تكه مي‌شود. پس ببينيد تجلي خدا كوه را تكه‌تكه مي‌كند، قرآن هم كوه را تكه‌تكه مي‌كند. پيداست قران و خدا فتوكپي هم هستند. چرا قرآن؟ چون كلام خالق است. تجلي خالق كوه را تكه‌تكه كرد، نزول قرآن بر كوه هم كوه را تكه‌تكه مي‌كند. اين يك نكته!

دوم! آنوقت … حالا اينجا يك خاطره بگويم از آيت الله شهيد مدني، كه يك روز آمد سر درس، ناراحت و منقلب و در حال گريه و اينها، گفت ديشب متوجه شدم كه چرا تمام عمرم كتاب مخلوق را خواندم، اما كتاب خالق را نخواندم. تمام دانشجوها و طلبه‌ها كه كتاب مخلوق را مي‌خوانند، يك بخشي را هم براي خالق بگذارند. زشت است كه كسي كه عرفان مي‌خواند، فلسفه مي‌خواند، فقه مي‌خواند، اصول مي‌خواند، گرچه در آن‌ها هم آيات و روايات هست، اما چرا مستقلاً براي خدا سهمي قائل نشويم؟ كه مثلاً آيه‌ي قرآن در ابحاث ديگر باشد، خود قرآن مستقلاً بايد باشد. شما اگر به من گفتي من تو را دعوت مي‌كنم، احترام به من است، اما اگر گفتي: يك مشت مهمان دارم، تو هم قاطيشان بيا! خوب اين احترام به من نيست. كه قرآن لابلاي كتاب‌ها باشد. متن قرآن بحث بشود.

2- كلمات، آيات و سوره‌هاي قرآن، اعجاز الهي

2- چون معجزه است. قرآن 114 سوره دارد. فرمود: «فَأْتُوا…» بياوريد «بِمثلِ هَذَا القُرآن»، «مثل هَذَا القُرآن» يعني شما 114 سوره بياوريد. يك قرآني مثل قرآن بياوريد من ديگر دست برمي‌دارم. يك مرتبه 104 تايش را بخشيد و فرمود: «فَأْتُوا بِعَشرِ سُوَر» 10 سوره بياوريد، من دست از پيغمبريم برمي‌دارم و ديگر حرف نمي‌زنم. بعد از اين 10 تا 9 تايش را بخشيد. فرمود: «فَأْتُوا بِسُورَةٍ» (يونس/38) يك سوره بياوريد، ولو سوره‌ي كوثر! سوره‌ي كوثر كوچك‌ترين سوره‌هاست. 3 آيه دارد غير از بسم الله‌اش. ببينيد! 114 سوره بياوريد، نمي‌توانيد؟ 10 سوره بياوريد، نمي‌توانيد؟ يك سوره بياوريد. اين همه جنگ كردند… آمريكا چرا بودجه براي براندازي جمهوري اسلامي مي‌گذارد؟ چرا بوش بلند مي‌شود و اين شهر به آن شهر و اين كشور به آن كشور مي‌رود؟ چرا اينقدر توطئه مي‌كند؟ براي چه؟ آمريكا با ما چه‌اش است؟ بابا يك سوره … بگو عرب نيست! اما اينقدر عرب هستند كه مزدوران آمريكا هستند. اصلاً اينقدر عرب كمونيست داريم كه اصلاً خدا را قبول ندارد. بابا آنها كه زبان مادريشان عربي است. تحصيلات دانشگاهي هم دارند. زبان مادريشان هم عربي است. بابا يك سوره‌ي كوثر بياوريد و خلاص! قصه چيست؟ كه از هر راهي وارد مي‌شوند و اين را نمي‌آورند؟ قرآن معجزه است. در هر كلام قرآن چند معجزه است. يكي آمارش معجزه است. آمار كلمات معجزه است. يك پيغمبري كه چوپان بوده است، درس نخوانده بوده است، يتيم بوده است، فقير بوده است، آمده است از 40 سالگي تا 63 سالگي، 23 سال آيات را گفته است، حالا نگاه مي‌كني و مي‌بيني 115 كلمه دنيا در قرآن است و 115 كلمه‌ي آخرت! كدام فيلسوف و پرفسور، مي‌تواند در يك هفته حرف بزند، كه بعد حرف‌هايش را در يك هفته جمع بندي كنند و معلوم شود اينها كد دارد؟ در اين يك هفته 115 مرتبه گفت بله، 115 مرتبه گفت نه! 11 مرتبه گفت كت، 11 مرتبه گفت شلوار! 18 عطسه كرد و 18 سرفه كرد! آخر كدام دكتر و پزشك مي‌توانيم كارهاي يك هفته‌اش را كد بدهيم و كدبندي كنيم؟ كه قرآن تمام كلماتش كدبندي است. همان كلماتي كه نور است، همان كلمات ظلمت است. آمار قرآن معجزه است، قالب‌ها معجزه است، كه چرا در اين قالب گفته است. چرا گفته است: «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» (بقره/83) چرا نگفته: «و بالابوين إِحْساناً»؟ چرا اين قالب را انتخاب كرده است؟ جغرافياي قرآن معجزه است. چرا اين كلمه كنار اين قرار گرفته است؟ چرا گفته است: «وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُون‏» (تين/1) چرا نگفته است: «وَ الزَّيْتُون و التِّينِ»‏؟ چرا گفته است: «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَة» (بقره/158) چرا نگفته: «إِنَّ الْمَرْوَة و …»؟ چرا گفته به هر كه بخواهيم دختر مي‌دهيم بعد مي‌گويد به هر كه بخواهيم پسر مي‌دهيم؟ چرا اسم دختر را اول آورده است؟ در سرقت اول مي‌گويد: «وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَة» (مائده/38) اول مي‌گويد مرد دزد! بعد مي‌گويد «وَ السَّارِقَة» زن دزد! اما در زنا نمي‌گويد مرد زناكار! مي‌گويد: «الزَّانِيَةُ وَ الزَّاني‏» (نور/2) زن زناكار! بعد مي‌گويد «وَ الزَّاني‏» در زنا اسم زن را اول آورده است. در سرقت اسم مرد را اول آورده است. چون در سرقت مردها نقش مهم را دارند. در زنا زن‌ها تحريك كننده هستند. يعني يك جا كه اول مرد را مي‌گويد بعد زن، دليل دارد. يك جا كه اول زن را مي‌گويد و بعد مرد، دليل دارد. جغرافيايي راز دارد. چرا به سراغ قرآن برويم؟ قرآن آمارش، قالبش، جغرافيايش … هيچ مؤلفي نمي‌تواند بگويد: از اين كتاب من بهتر نيست. قرآن مي‌فرمايد: «ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيه‏» (بقره/2) هيچ مؤلفي نمي‌تواند بگويد بهتر از اين نمي‌توانيد بنويسيد. هيچ پروفسور و فيلسوف و هيچ آيت الله العظمايي … حتي كتاب‌هايي كه در اسمشان بلند پروازي است. نهاية الفلان! راية الفلان! يعني آخرين درجه! عالم بعد مي‌آيد و مي‌گويد اين آقا كه گفته است آخرين تحقيق چند اشكال به او مي‌شود. فيه اولاً و ثانياً و ثالثاً … بنابراين اين معجزه است

ادامه »

1- قرآن و عترت، دو يادگار پيامبر

موضوع بحث اين است كه چرا قرآن مهجور است. پيغمبر ما، فرمود: من از بين شما مي‌روم. دو چيز را مي‌گذارم: «كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي‏» بالاي نود تا حديث داريم و «عِتْرَتِي» بعضي از حديث‌ها هم دارند «كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِي» ولي حدوداً اينطور كه من يكوقت شمردم، 99 عترتي داريم، يك سنتي. «كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي‏» قرآن و اهل بيت. اين دو تا عزيز و گرانبها يكي‌ مهجور است، يكي هم مظلوم است. يعني بنده خودم، شرمنده پيغمبر هستم به عنوان يك مسلمان، كه اهل بيت تو مظلوم هستند، و قرآن تو مهجور. مهجور هم نه يعني در خانه‌ها قرآن نيست. قرآن در خانه‌ي هر مسلماني معمولاً چند تا قرآن هست. قسم هم به قرآن مي‌خوريم. به قرآن قسم! شب قدر هم قرآن سر مي‌گيريم «بك يا الله» مي‌گوييم. بالاي سر مسافر هم قرآن را رد مي‌كنيم. آياتش هم به عنوان كاشي‌كاري در محراب‌ها و ضريح‌‌ها و حرم‌ها و مساجد مي‌نويسيم. مراد اينكه قرآن مهجور است، يعني با قرآن نفس نمي‌كشيم. يك چيزي مثل اينكه در خانه‌هايي هست بعضي خانه‌هاي اشراف مهماني مي‌رويم يك كمدي دارند مثلاً اين ظرف‌هاي ناصرالدين شاهي يا مظفرالدين شاهي و قليان‌هاي از اين چيزهاي عتيقه را هركس هرچه دارد از پدرش، پدربزرگش ارث برده است در آن مي‌گذارد. اين متروك نيست. يعني خيلي در دكور هم هست همه‌ي مهمان‌ها مي‌فهمند. اما قابل… يعني اين را به كار نمي‌بريم. قليان ناصرالدين شاهي است اما حالا چه كسي مي‌كشد؟ يعني ما غرضمان از مهجوريت اين است، چقدر قرآن در بورس است؟ يعني من كه به منبر مي‌روم منبرم را تقسيم كنم. چند دقيقه منبر بودم، سي دقيقه. چند دقيقه خواب روي منبر نقل كردم. چند دقيقه‌اش را شعر خواندم؟ چند دقيقه‌اش را روضه خواندم؟ چند دقيقه‌اش تاريخ گفتم، چند دقيقه‌اش حديث گفتم؟ چند دقيقه‌اش يك آيه را تفسير كردم؟ يعني سهم قرآن داده نشده است.

يك دانشجو 15 سال درس مي‌خواند ليسانس مي‌گيرد. چند ساعت از اين 15 سال سر سفره‌ي قرآن نشسته و دانشجوي ما چقدر… با چند آيه آشنا است؟ دانشگاه ما… در حوزه‌ي ماچند تا درس رسائل و مكاسب و كفايه است، چند تا درس تفسير؟ در بازار ما چند تا بازاري داريم كه لا اقل آن آياتي كه مربوط به تجارت است، بلد باشد؟ بله در مجلس شوراي ما يك آياتي قاب كردند زدند. «وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُم‏» (شوري/38) بعضي‌جاها يك نيم آيه‌اي، يك دو كلمه‌اي، يك جاهايي مطرح هست. اما سهم قرآن داده نشده است. من حدود 20 دليل اينجا نوشتم كه چرا سهم قرآن داده نشده، حالا شايد هم بعضي از اينها قابل خدشه باشد. شايد هم غير بيست تا يك چيزهاي ديگر هم شما به ذهنتان بيايد.

2- بهره‌گيري از فرصت ماه رمضان براي انس با قرآن

يك كاري بكنيد. ماه رمضان جلو است. ماشين‌هايي كه هوا گرفته در سرازيري هل مي‌دهند روشن مي‌شود. سرازيري قرآن رمضان است. من هوا گرفته را مي‌گويم. بعد مي‌خواهيم ببينيم كه يك فكري بكنيم ببينيم چه مي‌توانيم بكنيم؟ يك نهضتي مي‌خواهد. چطور جوان‌هاي ما قبل از محرم تكيه مي‌بندند. حتي اگر در محله‌شان تكيه نباشد، كنار خيابان و كوچه يك داربستي درست مي‌كنند با پارچه يك تكيه‌ي مصنوعي درست مي‌كنند. همانطور كه جوان‌ها براي امام حسين اين رقم شاخ و شانه مي‌كشند كه حقش هست و بايد هم باشد و خدا جزاي خيرشان بدهد يك چنين همتي هم براي قرآن بشود. يك نهضتي مي‌خواهد. نهضت منهاي دولت. كار به دولت نداريم. چون دولت بايد طرح داده شود. لايحه شود. تصويب شود. تأمين اعتبار شود. باز 5 سال عقب مي‌افتيم. كار را دولتي نكنيم. خودمان بلند شويم، بنده چه مي‌توانم بكنم؟ 3 تا دختر دارم. 3 تا پسر دارم. دو تا پسر دارم. يك دختر دارم. هرچه هر كس دارد، بگويد: من از عمرم اين خانه‌ي من چقدر مي‌ارزد؟ مغازه‌ي‌ من چقدر مي‌ارزد؟ حقوق من چقدر است؟ چه مقدار حاضر هستم براي قرآن و بچه‌هايم پول كنار بگذارم؟ كنار بگذارم بعد تو هم يكي، تو هم يكي، بعد همينطور يكي ده تومان روي هم بگذاريم بعد 5 ميليون مي‌شود. بعد اين 5 ميليون را چطوري، چه كساني قرآن بلد هستند؟ چند تا استاد دانشگاه، چند تا امور تربيتي، چه كساني قرآن بلد هستند؟ چه كساني قرآنشان ضعيف است؟ چه كساني خوش صوت هستند؟ يعني پولدارها 20 تومان براي هر بچه‌اي كنار بگذارند، 10 تومان براي هر بچه‌اي كنار بگذارند. من از قرآن معذرت مي‌خواهم. فرض كنيم مي‌خواهيم يك جفت كفش بخريم. مي‌خواهيم يك كاپشن بخريم. يكي 5 تومان 10 تومان كنار بگذاريم خودش تأمين اعتبار مي‌شود. چون ما تا پول مي‌خواهيم مي‌گوييم: برويم از فرمانداري، شوراي شهر، نمي‌دانم سازمان تبليغات، دفتر تبليغات، نمي‌دانم چه كسي… مي‌خواهيم پول بگيريم او هم مي‌گويد برو برگرد، او هم مي‌گويد تأمين اعتبار! خودمان كه بيل به كمرمان نخورده است، يكي 5 تومان مي‌دهيم. ما كه بچه‌مان، گوشواره‌اش را، طلايش را، جهازيه‌اش را اين همه چيز را براي بچه‌مان درست مي‌كنيم. يك ده تومان هم براي قرآن آنها كنار بگذاريم. هر خانه‌اي 5 تومان كنار بگذارند چند ميليارد مي‌شود، نياز به پول دولت نداريم. دولت اگر كمك كرد خوب است. منتها ما مي‌گوييم خواسته باشيم از دولت بگيريم، دنيا را آب مي‌برد. بعد مخ داريم الحمدلله، قاري داريم الحمدلله، دين داريم الحمدلله، نسل خوب داريم الحمدلله، ماه رمضان هم داريم الحمدلله، ماه رمضان هم امسال در شهريور است كه هم مدرسه‌ها تعطيل است، هم هوا داغ نيست، هم ماه قرآن است، به خاطر ماه رمضان سفرها كم شده است، چون هركس بخواهد سفر برود اين طرف ماه رمضان مي‌رود كه روزه‌هايش به هم نخورد. يعني خيلي شرايط خوبي است. ديگر حالا اين يك همتي مي‌خواهد ولي نمي‌دانم حالا اگر خدا به اين جلسه لطف كند اين حرف‌هاي من بركت داشته باشد يك نهضتي مي‌تواند، موجي مي‌تواند به پا بيافتد. از همه‌ي امكانات هم استفاده كنيم. قرآن براي كسي نيست. مثل امام حسين! ظهر عاشورا همه مي‌گويند: يا حسين! كسي نمي‌گويد: من آيت الله هستم. يا تو استاد دانشگاه هستي. يا تو با سواد هستي، بي‌سواد هستي. همه بگوييم يا حسين، يا يك يا قرآن بگوييم، مسئله‌ي قرآن را قصه‌اش را حل كنيم. ديگر در مملكت امام زمان نبايد يك نفر باشد كه روي قرآن را غلط بخواند. ديگر يك چنين آدمي نبايد باشد. حالا مي‌خواهم دلايلش را بگويم.

صفحات: 1· 2

1ـ ایجاد و افزایش ایمان:

اگر قلبی دارای ایمان نباشد، تلاوت قرآن کریم موجب ایجاد ایمان در قلب می گردد و اگر ایمان دارد، موجب افزایش و رشد آن می شود.

امیرمؤمنان علی(ع) می فرماید: «اَلْقُرآنُ لِقاءُ الایمان؛ قرآن موجب تولید ایمان است.»

هم چنان که نسیم بهار سبب می شود تا شکوفه ها شکفته شوند و درختان بارور گردند، تلاوت و وزیدن نسیم آیات موجب می شود که قلب به ایمان مزین گردد و در صورت حضور ایمان موجب افزایش و بالندگی آن خواهد شد. این از آثار همراهی با قرآن است.

«دعای قبل از هر کار» نیز دارای چنین آثار بلند و ارزشمندی می باشد که اگر انسان قبل از آغاز کار لحظه ای توقف کند و قلب را به جانب خداوند روان سازد و از اوخیر و برکت بخواهد این رفتار موجب ایجاد وافزایش ایمان می گردد.

2ـ زنده ماندن دل:
قرآن موجب حیات روح و زنده ماندن دل است. اگر دل زنده شد به آن سوی عالم گرایش پیدا می کند، عشق به خدا و آخرت در آن قرار می گیرد و این دنیای فانی را دیگر به حساب نمی آورد. نتیجه حشر و نشر با قرآن زنده بودن قلب و تازه بودن روح است هم چنین است یاد خداوند قبل از اعمال.

3ـ سامان یافتن زندگی:
همراهی با قرآن باعث می شود که امور زندگی از پراکندگی نجات پیدا کند و کارهای فرد جمع و جور گردد و غم و غصه از صحنه زندگی رخت بربندد. در نتیجه چنین فردی اراده و توان خود را مصروف جهان پر از نور و ابدی می کند. این آثار همچنان که از تلاوت و همراهی با قرآن کریم برمی خیزد، با «یاد خداوند قبل از اعمال» نیز حاصل می گردد.

آثار فوق از سنجش «یاد خداوند قبل از انجام کار» با قرآن کریم استفاده گردید اما برای این عمل آثار بسیار و نتایج با اهمیت دیگری نیز هست که اهم آنها را بدین شرح می توان یادآور شد:

4. نجات از شرک
در امور زندگی عادت افراد بر این است که اسباب ظاهری را اصل قرار می دهند و تمام امید و چشم خود را به آن می دوزند و خیر و شر و نفع و ضرر خویش را در آنها می بینند با اینکه خداوند بر همه آنان غلبه دارد و قدرت او فوق تمام قدرتهاست و هیچ کس در برابر خواست او یارای ایستادن ندارد و همگان مقهور و مغلوب آن ذات مقدس می باشند، ما انسانهایی را می بینیم که چون از تربیت انبیا دور هستند این حقیقت را نادیده می گیرند و سعادت و خوشبختی خود را در اسباب ظاهری می جویند. اینکه انسان از خداوند غفلت کند به اشخاص و افراد بطور مستقل رو آورد، خود نوعی شرک محسوب می شود. راه بیرون آمدن از چنین شرکی، آن است که انسان قبل از توجه به دیگران و وارد شدن در کارها از خداوند درخواست خیر کند تا او اسباب خیر را فراهم و موانع را مرتفع سازد.

ادامه »

پژوهشی در خصوص آیه مودت

جمله «قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی » ، که به آیه مودت موسوم است از آیاتی است که بر فضیلت اهل بیت پیامبر علیهم السلام و موقعیت ویژه آنان دلالت دارد.تمام مفسران شیعه و جماعتی از مفسران اهل تسنن «القربی » در این آیه را به خویشان پیامبر صلی الله علیه وآله تفسیر کرده و این آیه را از فضائل اهل بیت علیهم السلام آن حضرت به شمار آورده اند.روایات شیعه و سنی گویای آن است که منظور از «القربی » در این آیه، چهارنفر علی و فاطمه و حسن و حسین - صلوات الله علیهم - است.و در برخی روایات به نه امام معصوم علیهم السلام پس از ایشان نیز تطبیق شده است که می توان گفت آن چهار نفر تنزیل و مصادیق زمان نزول آیه و آن نه امام تاویل و مصادیق آینده آیه بوده اند.بر این اساس، این آیه دلیل وجوب مودت آن چهارده نفر بر عموم مؤمنان است.البته، فایده این مودت به خود مؤمنان عاید می شود; زیرا این مودت زمینه ساز هدایت آنان و مصون ماندن آنان از هر نوع ضلالت است.برخی، وجوه دیگری را در معنای مستثنای این آیه بیان کرده اند که آن وجوه هم با مفردات و ظاهر آیه کریمه مخالف است و هم با روایاتی که در تفسیر «القربی » وارد شده، ناسازگار است.

آیه مودت
«قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی » (شوری: 23) بگو: بر این [رساندن پیام] از شما مزدی درخواست نمی کنم، جز دوستی با خویشانم.

این جمله بخشی از آیه 23 سوره «شوری » است که به لحاظ اشتمال آن بر کلمه «المودة » ، آیه «مودت » نامیده می شود; از جمله آیاتی است که بر فضیلت اهل بیت پیامبر و موقعیت ویژه آنان دلالت دارد و برخی آن را یکی از ادله امامت امیرمؤمنان علی علیه السلام به شمار آورده اند.

علامه حلی (1) در نهج الحق عنوان «آیة المودة » را در مورد این آیه به کار برده و آن را چهارمین آیه دال بر امامت حضرت علی علیه السلام قرارداده و در ذیل آن فرموده است: جمهور (اهل تسنن) در صحیحین (صحیح بخاری و صحیح مسلم) و احمد بن حنبل در مسندش و ثعلبی در تفسیرش از ابن عباس نقل کرده اند که فرمود: وقتی آیه «قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی » نازل شد، گفتند: ای رسول خدا، خویشانی که مودتشان بر ما واجب است چه کسانی هستند؟ فرمود: علی و فاطمه و حسن و حسین علیهما السلام.و وجوب مودت مستلزم وجوب اطاعت است. (2)

گرچه تمام مفسران شیعه و جماعتی از مفسران اهل تسنن «القربی » در این آیه را به خویشان پیامبر صلی الله علیه وآله تفسیر کرده و این آیه را از فضایل اهل بیت آن حضرت به شمار آورده اند و دلالت آن بر وجوب مودت با اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه وآله آشکار و غیرقابل انکار است، ولی از آن جا که برخی وجوه دیگری را نیز در تفسیر آن ذکر کرده اند و ممکن است برای برخی منشا تردید در دلالت آیه گردد، لازم می نماید در قسمت مستثنای آیه پژوهشی انجام گیرد و با دقت در مفردات آیه و خصوصیات آن و با توجه به روایاتی که در تفسیر آن وارد شده، معنای آیه تبیین و وجوهی را که در معنای آن ذکر کرده اند، بررسی شود.

بررسی وجوه مستثنای آیه مودت
وجوهی را که در معنای مستثنای این آیه ذکر کرده اند عبارت است از:

1. «بر این تبلیغ مزدی از شما درخواست نمی کنم، جز دوستی با خویشاوندان نزدیکم.» این وجه از امام علی بن الحسین و امام محمدباقر و امام جعفر صادق علیهما السلام و سعید بن جبیر و سدی و عمرو بن شعیب نقل شده و تمام مفسران شیعه و جماعتی از مفسران اهل تسنن آن را اختیار کرده اند. (3)

2. «مزدی از شما درخواست نمی کنم، جز دوست داشتن تقرب به خدا; یعنی دوست داشته باشید که با انجام عمل صالح و اطاعت فرمان خدا، به خدا تقرب بجویید» این وجهی است که گروهی آن را از حسن بصری نقل کرده اند. (4)

3. «مزدی از شما نمی خواهم، جز دوست داشتن من به خاطر قرابتی که بین من و شما وجود دارد.» این وجهی است که از ابن عباس، قتاده، مجاهد، سدی، ضحاک، ابن زید و عطاء بن دینار نقل شده است. (5)

4. «هر سه وجه مزبور در معنای آیه کریمه صحیح است.» این وجهی است که از کلام میبدی استفاده می شود; زیرا پس از ذکر سه وجه یاد شده، گفته است: «والمعنی الصحیح فی الایة ما ذکرناه من اقاویل السلف » . (6)

5. «از شما بر این تبلیغ مزدی نمی خواهم، جز این که بعضی از شما بعضی دیگر را دوست بدارد و با خویشاوندانتان صله و ارتباط داشته باشید.» این وجه را شیخ طوسی با عنوان «قال بعضهم » ذکر (7) و ابو حیان و آلوسی از عبدالله بن قاسم نقل کرده اند. (8)

6. «از شما مزدی نمی خواهم، جز این که با عمل صالح و اطاعت ها به خدا تقرب بجویید.» این معنا گرچه به معنای دوم نزدیک است، ولی غیر آن است و از این رو، شیخ طوسی آن را غیر از معنای دوم به شمار آورده و از آن با تعبیر «قال آخرون » یاد نموده (9) وآلوسی آن را از عبد بن حمید از حسن نقل کرده است. (10)

معنای صحیح آیه مودت
معنای صحیح آیه کریمه همان وجه اول است; زیرا این معنا، هم با ظاهر مفردات آیه کریمه سازگار است و هم با روایاتی که در بیان معنای «القربی » در کتاب های شیعه و سنی آمده، هماهنگ می باشد.بر این مدعا، از دو طریق می توان استدلال کرد:

صفحات: 1· 2

آثار آرامش

1. ازدیاد ایمان

1. اعطای آرامش و اطمینان از سوی خدا به مؤمنان، زمینه فزونی ایمان آنان:

هو الذی أنزل السکینة فی قلوب المؤمنین لیزدادوا إیمنا مع إیمنهم…‌. فتح (48) 4

2. اقرار به توحید

2. اعتراف صریح اصحاب کهف به توحید ربوبی در برابر دقیانوس، به دنبال آرامش بخشیدن خدا به‌آنان:

و ربطنا علی قلوبهم إذ قاموا فقالوا ربّنا ربّ السموت و الأرض…‌. کهف (18) 4

3. حفظ اسرار

3. اعطای آرامش قلب به مادر موسی (علیه السلام) عامل حفظ اسرار ازسوی او:

و أصبح فؤاد أمّ موسی فرغا إن کادت لتبدی به لو لا أن ربطنا علی قلب‌ها…‌. قصص (28)10

4. رضایت از خدا

4. قلب‌های آرام یافته با یاد و وعده‌های خدا، خشنود از او:

یأیّتها النفس المطمئنّة * ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة * فادخلی فی عبدی * وادخلی جنّتی. فجر (89) 7‌-30

5‌. رضایت خدا

5. قلب‌های آرام گرفته با یاد و وعده‌های خدا، برخوردار از رضایت او:

یأیّتها النفس المطمئنّة * ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة * فادخلی فی عبدی * وادخلی جنّتی. فجر (89) 7‌-30

خداوند، بازگرداننده موسی (علیه السلام) به مادرش برای خشنودی و رفع اندوه از وی: …فرجعنک إلی أمّک کی تقرّ عین‌ها و لاتحزن
6‌. عنایت خدا

6. قلب‌های آرام یافته با یاد و وعده‌های خدا، برخوردار از عنایت‌های ویژه الهی:

یأیّتها النفس المطمئنّة * ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة * فادخلی فی عبدی * و ادخلی جنّتی. فجر (89) 7‌-30

7. مصونیّت از غضب خدا

7. مصون بودن قلب‌های آرام یافته به ایمان، از غضب الهی حتّی در صورت تظاهر به کفر بر اثر اکراه:

من کفر بالله من بعد إیمنه إلاّ من أُکره و قلبه مطمئن بالایمن و لکن من شرح بالکفر صدراً فعلیهم غضبٌ من الله…‌.[شأن نزول این آیه، آورده شده است: گروهی از مؤمنان، در مکّه تحت فشار شدید قرار گرفتند تا از اسلام دست بردارند. آن‌ها در ظاهر و از روی اکراه کلمات کفرآمیز بر زبان جاری کردند؛ ولی به ایمان و اسلام خویش وفادار بودند. (مجمع‌البیان، ذیل آیه)] نحل (16)60

(سایت تبیان)

«إنَّ لِکلِّ شیءٍ قلباً و قلبُ القرآنِ یس»

علمای بزرگ تربیت معتقدند که «مربّی کامل» کسی است که بخواهد و بکوشد تا در زمان حیات خویش، تربیت شدگان او، به حقیقتها و معرفتهای نظری و عملی که خود او به آنها رسیده است برسند و واجد مرتبه ای که او شده است، بشوند و در «صیرورت» (شدن، خود سازی) به کمال مطلوب نایل آیند.

به نظر می رسد، از همین جاست که می بینیم حضرت امام حسین(ع) در شب عاشورا، هنگامی که اصحاب خالص می مانند، به آنان ـ چنانکه نقل کرده اند ـ در حالی که دو انگشت خود را در برابر آن جمع با ایمان و صفا و شجاعت می گیرند و می فرمایند: بیایید و میان دو انگشت من نگاه کنید. آنان نگاه می کنند و مقامات خود را در جهانِ بعد می بینند، و بدینگونه امام، آن خالصانِ مخلص و مجاهد را به مرحله ای از مقامِ «نفس مطمئنّه» بالا می برند، و اصحاب و یاران باوفای خود را به مرتبه ای مهم از «رؤیت ملکوتی» در عین حضور در عالم «مُلک» می رسانند، و اگر کسانی به مرتبه ای رسیده بودند، به مرتبه ای بالاتر سیر می دهند.

این امر باعث می شود تا افزون بر سیر و صعود باطنی، حالت اطمینانی بس بیشتر به اصحاب دست دهد و روحیه آنان بسیار راسخ تر شود و جمعیتی کوچک در برابر انبوه دشمن آن گونه ایستادگی کنند و به آن جهاد سنگین و بزرگ دست یا زند. حماسه ای بی نظیر در طول تاریخ انسان به نام «عاشورا» بیافرینند که همواره امواج آن در جام خورشید می ریزد و بر سر آبادیها می خروشد.

پس حضرت امام حسین(ع)، به عنوان یک امام و مربّی الهی خواستند مرتبه ای از مقام خودشان را ـ که همان مقام والای داشتنِ «نفس مطمئنّه» است ـ به یاران خویش نیز عطا کنند تا آنان بر حسب استعدادهای خود ـ در همین دنیا و پیش از مرگ و شهادت ـ از آن مقام برخوردار گردند.

پیش از آن نیز، در سیره و روش تربیتی پیامبر گرامی اسلام(ص)، به این امر مهم بر می خوریم و می نگریم که آن مربّی اکبر، در نهایت صمیمیت و صفا، به تبلیغ دین خدا و خواندن آیات قرآن کریم بر مردم و عمل کردن به آن آیات و بیدار کردن نفوس و ساختنِ روحی افراد امّت ـ به ویژه مستعدّان و پذیرندگان آداب تربیت الهی و پردازندگان به اعمال صالح ظاهری و باطنی (بدنی و قلبی) ـ می پردازند. در این باره تلاش می کنند تا هر کس به اندازه استعداد خود، یک فرد کامل شود و در پیمودن مراحل معرفت و انسانیتِ الهی خود، پا جای پای پیامبر خویش گذارد و به معنای واقعی، انسان «قرآنی» و انسانی «محمّدی» شود.

یکی از شواهد بسیار با اهمیت این موضوع، تأکیدی است که پیامبر اکرم(ص) بر فراگیری سوره مبارکه «یس» و ژرفیابی انوار و اسرار این سوره بس عظیم در مورد همه داشته اند. در حدیثی آمده است که پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:

«لَوَدِدْتُ أَنَّها فی قلبِ کلِّ إنسانٍ مِنْ أُمَّتی؛ یعنی یس به خدا دوست داشتم که «سوره یس»، در قلب هر یک از افراد امّت من جای گیرد و هر مسلمانی که به قرآن کریم گرویده است، واجد حقایق و روحانیت این سوره گردد»1.

سوره مبارکه «یس»، قلب قرآن است، یعنی حیات قرآن و عصاره قرآن کریم است؛ چنانکه در احادیث، هم از پیامبر اکرم(ص) و هم از حضرت امام جعفر صادق(ع) رسیده است که فرموده اند: «إنَّ لِکلِّ شیءٍ قلباً و قلبُ القرآنِ یس؛ هر چیزی حتماً دارای قلبی است و قلب قرآن سوره یس است»2.

اکنون بنگرید که اگر حیات باطنی قرآن (کتاب آسمانی)، وارد حیات باطنی انسان شود و انسان به حقایق «سوره یس» برسد و قلب قرآنِ آسمانی بر قلب انسان زمینی بتابد و این دو قلب بر هم منطبق گردند و یکی شوند، انسان به چه مرتبه ای از علم و قدرت و معرفت و تألُّه، صعود می کند و دست می یابد؟!

از این رو، بزرگان اهل معنا و علمای باطن و اصحاب «ختومات» نیز به «سوره یس» عنایتی ویژه داشته اند و برای قرائت این سوره چندین طریق یاد داده اند و «ختم» های متعدد و متنوّعی برای آن بر شمرده اند3.

ادامه »

تفسیر آیات آخر سوره مبارکه فجر

يَأَيَّتهَا النَّفْس الْمُطمَئنَّةُ

آنچه از سياق آيه يعنى مقابل قرار گرفتن اين نفس با اوصافى كه براى آن ذكر شده با انس انى كه قبل از اين آيه مورد سخن بود و اوصافش از جمله دلبستگى اش به دنيا و طغيان و فساد و كفرانش و سوء عاقبتش ذكر مى شد استفاده مى شود اين است كه نفس مطمئنه ، نفسى است كه با علاقمندى و ياد پروردگارش سكونت يافته بدانچه او راضى است رضايت مى دهد و در نتيجه خود را بنده اى مى بيند كه مالك هيچ خير و شرى و نفع و ضررى براى خود نيست و نيز دنيا را يك زندگى مجازى و داشتن و نداشتن و نفع و ضرر آن را امتحانى الهى مى داند و در نتيجه اگر غرق در نعمت دنيايى شود، به طغيان و گسترش دادن به فساد و به علو و استكبار، وادار نمى شود، و اگر دچار فقر و فقدان گردد اين تهى دستى و ناملايمات او را به كفر و ترك شكر وا نمى دارد، بلكه همچنان در عبوديت پاى برجا است و از صراط مستقيم منحرف نمى شود، نه به افراط و نه به تفريط.

ارْجِعِى إِلى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً

بعضى پنداشته اند كه اين خطاب بعد از حسابرسى نفوس مطمئنه به ايشان مى شود. و ليكن به نظر ما ظرف اين خطاب از اول تا به آخر روز قيامت است ، يعنى از همان لحظه اى كه نفوس مطمئنه زنده مى شوند، تا لحظه اى كه داخل بهشت مى شوند بلكه از لحظه اى كه مرگشان مى رسد مورد اين خطاب هستند تا وقتى كه به جنت الخلد در مى آيند.

و اگر نفوس مطمئنه را به وصف راضيه و مرضيه توصيف كرده ، براى آن است كه اطمينان و سكونت يافتن دل به پروردگار مستلزم آن است كه از او راضى هم باشد، و هر قضا و قدرى كه او برايش پيش ‍ مى آورد كمترين چون و چرايى نكند، حال چه آن قضا و قدر تكوينى باشد، و چه حكمى باشد كه او تشريع كرده باشد، پس هيچ سانحه به خشم آورنده اى او را به خشم نمى آورد، و هيچ معصيتى دل او را منحرف نمى كند، و وقتى بنده خدا از خدا راضى باشد، قهرا خداى تعالى هم از او راضى خواهد بود، چون هيچ عاملى به جز خروج بنده از زى بندگى خدا را به خشم نمى آورد، و بنده خدا وقتى ملازم طريق عبوديت باشد مستوجب رضاى خدا خواهد بود، و به همين جهت دنبال جمله راضيه جمله مرضيه را آورد.

فَادْخُلى فى عِبَدِى وَ ادْخُلى جَنَّتى

اين آيه به دليل اينكه حرف فاء در اولش در آمده نتيجه گيرى از جمله ارجعى الى ربك است ، مى فرمايد: چون راضى و مرضى به سوى پروردگارت بر مى گردى پس در زمره بندگانم در آى و در بهشتم داخل شو، و اين فرمان دلالت دارد بر اينكه صاحب نفس مطمئنه در زمره بندگان خدا است ، و حائز مقام عبوديت است .
و بايد هم همينطور باشد، چون وقتى كسى مطمئن به پروردگار خود شد، و از ادعاى استقلال منقطع گرديد، و بدانچه از ناحيه پروردگارش ‍ مى رسد به دليل اينكه حق است راضى شد، قهرا ذات و صفات و افعال خود را ملك طلق پروردگارش مى داند، پس در آنچه او مقدر مى كند و قضايى كه او مى راند و امر و نهيى كه او مى كند هيچ خواستى از خود نشان نمى دهد، مگر آنچه را كه پروردگارش خواسته باشد، و اين همان ظهور عبوديت تامه در بنده است ، پس اينكه فرمود: فادخلى فى عبادى در حقيقت امضاى عبوديت وى است و جمله و ادخلى جنتى منزلگاه او را معين مى كند، و منظور از اينكه كلمه جنت را بر ضمير تكلم اضافه كرد و فرمود: داخل جنت من شو اين بوده است كه او را به تشريف خاصى مشرف كند، و در كلام خداى تعالى هيچ جا غير اين آيه جنت را به خود نسبت نداده است .

منبع : تفسيرالميزان